زبدة الحقایق از مهم ترین متن های مکتوب عرفانی و فلسفی اسلامی – ایرانی است که در سطح والایی از ادبیات منثوری قرار دارد که ایرانیان به زبان عربی تألیف کرده اند. زبده شامل یک صد فصل است و از این رو آن را صدفصل نیز نامیده اند.
مؤلف زبده عبدالله فرزند محمد میانجی همدانی مکنا به ابوالمعالی و ابوالفضایل و معروف به قاضی همدانی و نامور به عین القضات همدانی است، حکیم و عارفی ایرانی که در سرآغاز سدۀ ششم هجری در همدان به دنیا آمده و چون پدر و جدش از میانۀ آذربایجان بوده اند، به «میانجی» هم معروف شده است.
عین القضات در جوانی در شهر همدان به کسب علوم پرداخت و به زودی در ادب و حکمت و کلام مایۀ بسیار اندوخت و به سبب پرمایگی و تبحرش در فقه و حقوق اسلامی عنوان قاضی و مدرس یافت و با وجود جوانی، صاحب شهرت و نفوذ تمام گشت و به همین جهت محسود فقیهان و متکلمان شد.
عین القضات افزون بر زبدة الحقایق به زبان های فارسی و عربی آثار متعددی از خود بر جا نهاده است که از آن جمله اند: رسالۀ جمالی، تمهیدات، رسالۀ علایی، و مکتوبات یا نامه ها که شامل نامه های فلسفی و عرفانی اوست که خطاب به یاران و مریدان خود نوشته است و از لحاظ احتوا بر نکته های ظریف و دقیق تاریخی در شناخت تاریخ مکتب فلسفی و عرفانی عین القضات و شناخت حوزۀ انتشار آن اهمیت ویژه ای دارد.
عین القضات گذشته از پرمایگی در حکمت و عرفان در شاعری و نویسندگی هم ذوق و قریحه ای والا داشته است. مجموعۀ اشعارش نزهة العشاق نام دارد و هم اکنون رباعی های عارفانۀ لطیفی هم موجواند و بدو منسوب می باشند.
برگردان از عربی به فارسی این کتاب را دکتر جمشیدنژاد اول با نثری ساده و قابل فهم برای مخاطبان عام انجام داده است.
عین القضات همدانی، زبدة الحقایق، پژوهش و تصحیح: عفیف عسیران، ترجمه: غلامرضا جمشیدنژاد اول، تهران، اساطیر، 384 صفحه، 1392.