میراث مکتوب – حماسه داستان ابرمردان است – شاهان و پهلوانان – شکل گیری حماسه ها معمولاً در جامعه های مردسالار است.
از این رو شگفت نیست اگر بیشترین رویدادهای پهلوانی به مردانی از خانواده های مشهور نسبت داده شود. از جمله خاندان های کهن در حماسه های ایرانی، خانوادۀ سام یا به اعتبار اسطوره ها «کرساسپه» (= گرشاسپ) پهلوان اژدرکش است. «ازثریته» (= اثرت) پدر گرشاسپ تا جهانگیر، آذربرزین و شهریار نواده های رستم همه به دلاوری ستوده شده و شخصیت های منظومه های حماسی اند.
متن کامل این مقاله نوشتۀ دکتر محمدرضا راشد محصل، که در یادنامۀ استاد فقید دکتر رشید عیوضی با عنوان «پیر گلرنگ» منتشر شده است اینجا مطالعه کنید. این یادنامه به اهتمام محمد طاهری خسروشاهی از سوی نشر کتابخانۀ تخصصی ادبیات به چاپ رسیده است.