میراث مکتوب- کتاب «نزهة الزاهد» با عنوان فرعی «ادعیه ماثور از امامان معصوم (ع) با توضیحات فارسی سده ششم» که با مقدمه و تصحیح رسول جعفریان، پیش از این در سال 1376 چاپ و منتشر شده بود، از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب بازچاپ شد.
کتاب ارزشمند «نزهة الزاهد و نهزة العابد» اثری است ادبی و دعایی از قرن ششم یا هفتم هجری از مؤلفی ناشناخته که وی در آن با نثری شیوا و بیانی استوار به توضیح یا ترجمه کلمات روحبخش امامان معصوم (ع) پرداخته است.
این کتاب، که به پیروی از سنت عرفان دعایی شیعی و با هدف راهبری شیعیان در قرب به حق، نگاشته شده است، پس از مصباح المتهجد و احتمالا ذخیرة الآخره از کهنترین کتابهای دعایی شیعه به شمار میرود که به دست ما رسیده است، و ازآن جهت که اندکی پیش از تألیف آثار گرانبهای سید بن طاووس نوشته شده، در ادب و فرهنگ دعایی شیعه جایگاه ویژهای دارد.
مؤلف این اثر از کتاب گرانسنگ مصباح المتهجد نیز بهره برده است و این مسئله با توجه به ترتیب ادعیه و نقل برخی از روایات در آن به خوبی دانسته میشود.
مؤلف با بهره گرفتن از مآخذ معتبر شیعی، مجموعه حاضر را در اعمال سالیانه عبادی فراهم آورده و به تناسب، برای ایام هفته، ماههای سال و دعاهای سالانه و همچنین تعقیبات نماز و آداب رمضان و نمازهای مستحبی و احیانا واجب، همانند نماز کسوف و جز آن، احکام و دعاهای وارد شده را نقل کرده است.
کتاب حاضر به لحاظ توضیحات شیرین پارسی و نیز تنظیم و تبویب و اختصار، حائز اهمیت است. مؤلف در هر بخش، افزون بر دعاها، توضیحاتی را به زبان فارسی نوشته و آن را در پنج قسم قرار داده است: قسمت نخست، در اورادی است که در شبانه روز خوانده می شود. قسم دوم، اورادی است برای ایام هفته. قسم سوم، اورادی است برای هر ماه و قسم چهارم، در دعاهای سال است و قسم پنجم، دعاهای مربوط به حادثههاست.
مصحح کتاب در مقدمه به هدف نویسنده اینگونه اشاره دارد: «مهمترین راهی که بزرگان اخلاق برای رسیدن به شناخت و دوری از گناهان به آن سفارش کردهاند و پیرامون آن آیات و روایات بسیاری وجود دارد، مراقبت و مواظبت از نفس است. در کتاب حاضر، نگارنده در شانزده فصل به این موضوع پرداخته و راههای مختلف مراقبت از نفس و دوری از گناه را برشمرده است. از جمله سرفصلهای کتاب عبارتاند از: وظایف دوستداران و شیعیان امام حسین؛ داشتن خلوص نیت؛ علت نحس بودن ماه صفر؛ اعمال روز اول ماه ربیعالاول؛ نقش امامان در قضای حوائج؛ گناهان خفی و پنهانی؛ نهایت گمراهی در عصر جاهلیت؛ مناجات شعبانیه؛ شرایط دعا؛ اعمال شب قدر؛ زکات فطره؛ سعی در اخلاص به فضیلت عید غدیر و مشروح رویداد مباهله».
مصحح همچنین در مقدمه به ادب دعای شیعی در دورههای گوناگون اشاره کرده و ادب دعای شیعی را به چند دوره تقسیم کرده است: از امامان معصوم تا زمان شیخ طوسی؛ از شیخ طوسی تا ابن طاووس؛ از ابن طاووس تا کفعمی و از کفعمی تا شیخ عباس قمی.
در این مقدمه تمام آثار تألیفی شیعه درباره دعا با شناسه مختصری از مؤلف و تاریخ تألیف در هر دوره سیاههنگاری شده است.
نثر استوار این اثر ضمن آنکه گویای نفوذ تشیع امامی در ایران قرن ششم و هفتم است، میتواند برای پژوهشگران ادب فارسی نیز بسیار سودمند باشد.
گفتنی است کتاب «نزهة الزاهد» پیش از این در سال 1376 با همکاری انتشارات اهل قلم چاپ و منتشر شده بود و هم اکنون به صورت مستقل از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب در 363 صفحه بازچاپ شده است.