میراث مکتوب- نشست رونمایی از کتاب «تاریخ شعرای پارسی گوی بوسنی و هرزگوین» و نگاهی به آثار ایرانی ترجمه‌شده در این کشور به اهتمام بخش بین‌الملل نمایشگاه مجازی کتاب تهران و با حضور امیرحسین نوری (رایزن فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در بوسنی و هرز گوین)، شهرام سلطانی (مدیر انتشارات آرون)، دکتر الویر موسیج (مترجم، نویسنده و ایران‌شناس) و عزالدین شیکالو (مدیر انتشارات کتاب خوب بوسنی و هرزگوین) جمعه (3 بهمن 99) در بستر اسکای روم برگزار شد.
کتاب «تاریخ شعرای پارسی گوی بوسنی و هرزگوین» رفرنس برای دانشجویان زبان و ادبیات فارسی و حاصل تجربیات چند ساله از شاعران بوسنی هرزگوینی است که اطلاعات آن از کتابخانه‌های گوناگون گردآوری و به زبان بوسنیایی منتشر شده است. این کتاب در ایران از سوی انتشارات آرون و با مقدمه غلامعلی حداد عادل به چاپ رسیده است.
در ابتدای نشست امیرحسین نوری، رایزن فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در بوسنی و هرز گوین گفت: رایزنی فرهنگی به عنوان نماینده اصلی در زمینه‌های فرهنگی، پژوهشی و هنری، اجتماعی و… فعالیت می‌کند و این رایزنی در نهادهای خارجی که در بوسنی و هرزگوین فعالیت می‌کنند مورد پذیرش قرار گرفته است. یکی از اصلی‌ترین نهادهایی که در رایزنی فعالیت می‌کند ادبیات و حوزه نشر است.
وی افزود: گنجینه‌های از آثار فارسی‌زبانان مانند گلشن راز، اسرارالتوحید، تمهیدات عین‌القضات، بهارستان جامی، دیوان حافظ، مثنوی مولانا و… در بوسنی و هرزگوین به چاپ رسیده و از عناوین و آثار ارزشمندی است که از فارسی به زبان بوسنیایی ترجمه و چاپ شده است. رایزنی فرهنگی در طول یک دهه گذشته رویکرد جدیدی داشته است و علاوه بر معرفی ادبیات کلاسیک به ادبیات معاصر ایرانی نیز پرداخته است زیرا در یک نیازسنجی با این مساله مواجه شدیم که مردم افزون بر آثار کلاسیک که به لحاظ تاریخی با آن ارتباط دارند علاقه‌مند هستند که با رمان و ادبیات معاصر ایرانی نیز آشنا شوند.
نوری ادامه داد: کتاب شعر معاصر ایرانی منتخبی از 20 شاعر معاصر که شعر نو می‌سرایند را به چاپ رساندیم. همچنین کتاب «انسان و سرنوشت»، داستان راستان شهید مطهری، نامه‌های عارفانه و دیوان اشعار امام خمینی (ره) به بوسنیایی ترجمه شده است. گزیده راویان روایی ایران که 20 داستان نویسندگان معاصر را شامل می‌شود در بوسنی ترجمه شده است. استخوان خوک و دست‌های جذامی، من زنده‌ام و کتاب دا به بوسنایی ترجمه شده است.
وی افزود: ویروس کرونا نیز شرایط تازه‌ای را به‌وجود آورد که توانستیم کتاب هانا قهرمان من را به صورت الکترونیکی ترجمه کنیم که بسیار مورد استقبال مردم قرار گرفت و در ایام پیروزی انقلاب اسلامی نیز کتاب ایران در یک نگاه به شکل الکترونیکی ترجمه شده است که می‌تواند نمای کلی از حوزه ادبیات و نشر را در بوسنی و هرزگوین به تصویر بیاورد.
عزالدین شیکالو، مدیر انتشارات کتاب خوب بوسنی و هرزگوین نیز به بوسنیایی سخن گفت که توسط مترجم به فارسی ترجمه شد. وی گفت: ما 15 سال است که با ناشران ایرانی همکاری داریم و کتاب‌هایی را در زمینه فرهنگ غنی ایران منتشر کرده‌ایم زیرا یک فرهنگ غنی مثل فرهنگ فارسی داریم و کشور کوچکی مانند بوسنی هرزگوین که می‌توانند پروژه‌های مشترکی را انجام دهند.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه اجداد ما به زبان فارسی و ترکی شعر می‌نوشتند به نظر من ما باید آنچه وراثت ماست ادامه بدهیم. متاسفانه ما شاعرانی نداریم که بتوانند به زبان فارسی شعر بنویسند اما استادانی داریم که می‌توانند شعر را از زبان فارسی به بوسنیایی ترجمه کنند. و ما چندین هزار واژه داریم که اصالتا فارسی هستند. برای همکاری در گذشته این وظیفه ما است که نسبت به گذشته‌های دور تاریخی دو کشور همکاری خوبی با هم داشته باشیم.
شیکالو گفت: چاپخانه ما در بوسنی هرزگوین در خدمت رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران است. چاپخانه کتاب خوب در بوسنی و هرزگوین 16 سال سابقه دارد و من تجربه بیش از 20 سال در زمینه نشر کتاب دارم. 10 کتابخانه با ما همکاری دارند و یکی از این زمینه‌ها به موضوعات تاریخی، رمان‌ها و ادبیات و شعر پرداخته است. این چاپخانه در این 16 سال بیش از 600 عنوان کتاب منتشر کرده است. همکاری با رایزنی فرهنگی در سارایوو نتیجه انتشار 100 عنوان کتاب بوده است. اولین عنوانی که منتشر شده «جنگ مادر من» زهرا حسینی و آخرین عنوان نیز «من زنده هستم» از معصومه آباد بوده است که امیدوارم در سال جاری 5 عنوان در زمینه فرهنگ فارسی منتشر کنیم.
مدیر انتشارات کتاب خوب بوسنی گفت: بوسنی و هرزگوین کشور کوچکی است اما انتظارات هم زیاد است. این انتشارات حدود 60 عنوان کتاب سالانه چاپ می‌کند و بیش از یک کتاب هر هفته چاپ می‌کنیم. در تمام کشور بوسنی و هرزگوین سالانه بین 900 عنوان کتاب منتشر می‌شود اگر چه کشور کوچکی هستیم ولی ما سعی می‌کنیم با بیشتر فرهنگ‌ها ارتباط داشته باشیم.
وی ادامه داد: این انتشارات در سال‌های فعالیت عنوانی چاپ نکرده است که بخواهد به کشوری توهین کند. ما در سراسر کشورها شاهد منابعی هستیم که منتشر شده و نشان می‌دهد که به اسلام توهین کرده‌اند! ما ملتی کوچکی هستیم و باید فرهنگ‌های گوناگون را معرفی کنیم ولی ما کتابی منتشر نکرده‌ایم که به کشوری توهین و اهانت کرده باشند.
شهرام سلطانی، مدیر انتشارات آرون سخنران بعدی نشست بود، وی گفت: این انتشارات بیشتر کتاب‌هایی که چاپ کرده در حوزه تاریخ و ایرانشناسی و فرهنگ ایران بوده است و همچنین ادبیات کشورهایی که در حوزه ادبیات به ما نزدیک هستند. کتاب «تاریخ شعرای پارسی گوی بوسنی و هرزگوین» توسط رایزنی فرهنگی ایران در بوسنی و هرزگوین به دست ما رسید و ما ترجمه این کتاب را به عهده گرفتیم. اگر بتوانیم با انتشارات کتاب خوب همکاری داشته باشیم و کتاب‌ها را به زبان فارسی ترجمه کنیم از این موضوع استقبال خواهیم کرد.
وی با اشاره به اینکه باید همکاری بین ناشران ایران و بوسنی ایجاد شود، افزود: ما مولفان پرکار و فعالی داریم که کتاب‌های خوبی نوشته‌اند. کتاب ادبیات ایران زمین که به بررسی پارسی‌گویان ایران زمین پرداخته را می‌تواند منبع خوبی باشد که به زبان بوسنیایی ترجمه شود. همچنین کتابی که به ریشه‌شناسی فرهنگ پارسی می‌پردازد و اصطلاحات و ریشه‌های زبان فارسی را بررسی می‌کند می‌تواند به بوسنیایی ترجمه شود زیرا ظرفیت ترجمه به زبان بوسنیایی را دارند.
.jpg)
دکتر الویر موسیج، مترجم، نویسنده و ایران‌شناس نیز گفت: کتاب «تاریخ شعرای پارسی گوی بوسنی و هرزگوین» رساله دکتری من بوده است. این دوازدهمین کتابی است که نوشته‌ام. تالیفات من به زبان فارسی، ترکی و بوسنایی است. ترجمه دیوان سلطان ولد را از زبان فارسی به ترکی ترجمه کرده و تحلیل اشعار سلطان ولد را به زبان ترکی به چاپ رسانده‌‌ام. کتابی با عنوان شاعران پارسی‌گوی بوسنی و هرزگوین با حمایت رایزنی ایران به چاپ رسیده که شامل دو بخش شاعران ایران و شاعران هرزگوین است.
وی ادامه داد: من دنبال این بودم که کتاب مرجعی بنویسم که محتوای آن می‌تواند اساس تحقیقات آینده باشد و واژه‌های فارسی که در زبان بوسنیایی حضور دارند به همراه نکاتی درباره زندگی آن بزرگان را آورده‌ام اما وارد تحلیل اشعار آن‌ها نشده‌ام و هدفم این بوده که اشعار را عرضه کنم تا خودشان طبق نیازهای ایران آن را چاپ کنند.
موسیج در پاسخ به این پرسش که چه شد به زبان فارسی علاقه‌مند شدید؟ گفت: در دوره کمونیست در میان درویشان مقدونیه بوده‌ام و دیدم درویشان بالکان برای بزرگان ادبیات فارسی (مولانا، سعدی، حافظ، عطار، سنایی و…) احترام خاصی قایل هستند و سپس زیبایی اسلام را با تمام وجودم حس کردم و به خودم گفتم که می‌خواهم این زبان را یاد بگیرم و وقتی بورسیه ایران را دریافت کردم هدفم این نبود که 14 سال در ایران بمانم اما هنوز هم دوست دارم در ایران سفر کنم زیرا عاشق ایران و زبان فارسی شدم.
وی افزود: 1700 واژه مشترک بین زبان فارسی و بوسنیایی وجود دارد. 600 کلمه مرکب وجود دارد که دو یا سه بخش آن فارسی است مثل پاپوش، پنجره، جارچی، چارسو و… 46 درصد جامعه بوسنی مسلمان است و اشتراک اصلی این دو فرهنگ اسلام است. مردمان بوسنی و هرزگوین نوروز را جشن می‌گیرند و مراسم عاشورا را هم برگزار می‌کنند. آنچه به عنوان اشتراک دو کشور بسیار مهم است این است که ما در فهم اسلام و درک حکمت‌های اسلامی تعصب‌گرا نیستیم و با عشق اسلام را در آغوش می‌گیریم.
این ایران‌شناس بوسنیایی در پاسخ به این پرسش که کدام یک از کتاب‌ها برای شما جذاب‌تر بوده و مولفه‌هایش چه بوده است؟ گفت: من کتاب کارنامه اسلام را ترجمه کردم و به آن افتخار می‌کنم ساکنان منطقه بالکان با تفاوت‌های جزیی از هم جدا می‌شوند و زبان ادبی این منطقه یکی است مثل فارسی ایران، افغانستان و تاجیکستان. و اکنون فرصتی پیش آمده است که این منطقه به این آثار دست یافته‌اند.
وی افزود: سال گذشته با حمایت دفتر رایزنی فرهنگی و از سوی انتشاراتی در بوسنی و هرزگوین ترجمه غم‌نامه رستم و سهراب را به شعر ترجمه کردم. جُنگ شعر معاصر بوسنی را نیز به زبان فارسی آماده کرده‌ام که به زودی آماده چاپ خواهد بود تا در ایران به چاپ برسد و علاقه‌مندان بتوانند با ادبیات معاصر بوسنی و هرزگوین آشنا شوند. من دوست داریم پلی باشم بین ایران و بوسنی و هرزگوین که بتوانم فرهنگ‌های دو کشور را انتقال بدهم و اگر توانستم کاری انجام دهم این بهترین جایزه برای من است.
وسیج ادامه داد: ما باید استراتژی‌های خوب و به‌‌روزی داشته باشیم و به معرفی زبان فارسی و فرهنگ ایرانی بپردازیم. حکومت عثمانی در سده‌های بسیاری در بوسنی و هرزگوین حکمفرمانی می‌کردند و به زبان فارسی شعر می‌سرودند. دانستنن زبان فارسی برای دانستن تاریخ بوسنی و هرزگوین بسیار مهم است زیرا آثار ارزشمندی در دوره عثمانی به زبان فارسی نوشته شده است. باید در زمینه تاریخ بیشتر کتاب بنویسیم و با اینکه ویروس کرونا جهان را به شرایط ناگواری تبدیل کرده است اما فرصتی برای راه‌اندازی نشست‌های الکترونیکی پیش آمده است تا محققان با هم بیشتر آشنا شوند و ما باید بیشتر درباره فرهنگ ایرانی کتاب ترجمه کنیم.
وی افزود: ما در بوسنی ترجمه‌هایی داریم که از انگلیسی به بوسنیایی ترجمه شده است و این ترجمه‌ها موفق بوده است چون خود مترجمان در این زمینه‌ها موفق بوده‌اند. جوانان در ترجمه باید چند نکته را درک کنند، اگر حضرت مولانا نظرات و افکار و اندیشه‌ها را به شعر گنجانده است حتما هدفی داشته و نمی‌توان آن را به نثر تبدیل کرد، همچنین شاهنامه فردوسی را هم باید به شکل اصلی ترجمه کنیم و نبادی به شاکله آن دست بزنیم. کلمات ظروف و لباسی برای اندیشه‌های شاعر و نویسنده است و نمی‌توان به شکل آن دست زد و فقط باید به همان شکل ترجمه شود.
کتاب «تاریخ شعرای پارسی گوی بوسنی و هرزگوین» با حضور رجبعلی سالاریان، حسین صفری، مصطفی حسینی مهر، رئیس نمایشگاه‌های خارجی و شهرام سلطانی مدیر انتشارات آرون رونمایی شد.
منبع: ایبنا