میراث مکتوب- دکتر ماندانا برکشلی، دانشیار و رئیس دپارتمان هنر دانشگاه بین المللی اسلامی مالزی، در مصاحبه خود با شبکۀ تلویزیونی و خبری مالزی (برناما)، به اهمیت تحقیقات بیشتر در زمینۀ مواد و تکنیکهای خلق نسخ مالایی به خط جاوی برای حفظ و نگهداری آنها پرداخت.
این پژوهشگر ایرانی مقیم مالزی و متخصص حفظ آثار تاریخی و نسخ خطی که علاقهمند به بررسی روشهای مختلف مورد استفاده در ایجاد آثار مکتوب مالزیایی است، گفت: نسخههای خطی مالایی نسبت به مواد مورد استفاده در نسخههای خطی اسلامی از جمله دستنوشتههای عصر صفوی و قاجار در ایران، عثمانی در ترکیه و نسخههای مصور هندی کمتر مورد پژوهش و بررسی قرار گرفتهاند. او معتقد است برای درک چگونگی حفظ این آثار و نسخ خطی، باید از ماهیت مواد به کار رفته در ایجاد آنها آگاهی کامل داشت.
ایشان در مصاحبه با شبکه خبری برناما مالزی گفت: «لازم است در زمینه مواد گیاهی و معدنی استفاده شده در نگاشتن متون جاوی، تحقیقات بیشتری انجام شود. علاوه بر اینها، میبایست مواد سنتی و بومی به کار رفته برای حفظ و نگهداری متون و مکتوبات مالایی، همچون حشره و قارچزداها را که در قدیم استفاده میشده است، شناسایی کنیم. بسیار مهم است که برای درک چگونگی حفظ و نگهداری نسخ خطی مالایی، از ماهیت مواد به کار رفته در ساخت آنها، آگاهی کامل کسب کنیم وگرنه نمیتوانیم آنها را برای نسل بعدی به میراث بگذاریم».
دکتر ماندانا برکشلی که استاد افتخاری دانشگاه ملبورن استرالیا نیز هست و به مدت ۲۰ سال با خانواده خود در کوالا لامپور سکونت دارد میگوید که یکی از حیطههای قابل توجه برای تحقیقات نسخ خطی مالایی، نقشهای استفاده شده در متون است که از گل و گیاهان بومی الهام گرفته شده است.
وی که از اعضای بنیانگذار و رئیس سابق انجمن نسخ خطی اسلامی دانشگاه کمبریج نیز بوده است، گفت: علم نقش بسیاری در حفظ آثار هنری دارد. اما در خصوص دانش مربوط به مواد و فنون مورد استفاده در دستنوشتههای مالایی که ارتباط مستقیمی با راهبرد و شیوۀ حفظ آنها دارد، با کمبود کارشناس مواجه هستیم.
دکتر برکشلی که در سالهای ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۶ دانشیار دپارتمان مرمت دانشکدۀ معماری و طراحی محیطی در دانشگاه بینالمللی اسلامی مالزی نیز بوده است، بر چندین پروژه تحقیقاتی برای شناسایی مواد و تکنیکهای مورد استفاده در نسخ خطی مالایی و کشف روشهای حفظ، نگهداری و مرمت آنها با استفاده از مواد بومی و سنتی، نظارت و هدایت داشته است.
دکتر برکشلی نخستین مدیر گنجینۀ موزۀ هنرهای اسلامی مالزی بوده و به دلیل کشفهای علمی مربوط به حفاظت و مرمت نسخ خطی در سطح بین المللی شناخته شده و دارای شهرت جهانی است. از تحقیقات علمی وی میتوان به کلالههای زعفران به عنوان خنثی کنندۀ اثر مخرب رنگدانۀ سبز زنگار در نقاشیهای مینیاتور ایرانی، و استفاده از رنگ حنا به عنوان قارچزدا در فرآیندهای رنگرزی کاغذهای ایرانی طی قرون ۱۶ تا ۱۹، اشاره کرد.
تحقیقهای ایشان ثابت کرده است که زعفران یک بافر قوی است و باعث میشود پ هاش (ph) رنگ سبز زنگار ثابت بماند و به این شیوه از آسیب دیدن این رنگ بر روی نسخ خطی کاغذی و مینیاتورهای ایرانی جلوگیری شود.