میراث مکتوب – دکتر حسن حبیبی (۱۳۹۱-۱۳۱۵) را بی‌گمان باید یکی از رجال بزرگ سیاسی و شخصیت‌های مؤثر در فرهنگ ایران معاصر به شمار آورد.
جهان‌بینی معنوی و ایمان و اعتقاد اسلامی وی، در کنار آگاهی وی از علوم انسانی جدید، به‌ویژه جامعه‌شناسی و حقوق، از وی دانشمندی متعهد ساخته بود. وی در سال ۱۳۶۹ به عضویت پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآمد و به‌عنوان نخستین رئیس فرهنگستان، در دو دوره، از سال ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۴ و همچنین ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۷ ریاست این فرهنگستان را بر عهده داشت. از دیگر سوابق وی می‌توان به عهده‌داری وزارت فرهنگ و آموزش عالی، معاونت اول رئيس جمهوری، ریاست بنياد ايران‌شناسی، عضویت شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضویت هيئت امنای فرهنگستان‌های جمهوری اسلامی ايران، عضویت هيئت امنای كتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، عضویت كميسيون ملّی يونسكو (ايران) و عضویت ديوان داوری (لاهه) اشاره کرد.
دکتر حسن حبیبی همچنین صاحب تألیفات متعدد در حوزه‌های حقوق و جامعه‌شناسی و ادبیات بود که برخی از آن آثار عبارت‌اند از: ديالكتيک يا سير جدالی و جامعه‌شناسی؛ افضل الجهاد؛ ديالكتيک و روش‌شناسی؛ مبادی جامعه‌شناسی حقوقی؛ جبرهای اجتماعی و آزادی يا اختيار انسانی؛ يادی از يار و ديار؛ عهدين، قرآن و علم؛ اسلام و مسلمانان در روسيه؛ دو سرچشمۀ اخلاق و دين؛ اخلاق نظری و علم آداب؛ تقسيم كار اجتماعی؛ هنر جنگ؛ جامعه، فرهنگ، سياست؛ اسلام و بحران عصر ما؛ در آيينۀ حقوق: مناظری از حقوق بين الملل، حقوق تطبيقی و جامعه‌شناسی (تأليف و ترجمه)؛ در جست‌وجوی ريشه‌ها (تأليف و ترجمه)؛ حسب‌حال يک دانشجوی كهن‌سال؛ يک حرف از هزاران؛ حقوق بين‌المللی عمومی.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی، به حکم حق‌گزاری نسبت به این دانشمند فرزانه، یادنامه‌ای به نام وی فراهم آورده است. این مجموعۀ مفصل دارای دو بخش است: بخش نخست به شرح زندگی و بیان بعضی از خدمات وی اختصاص دارد و بخش دوم مجموعۀ مقالات عالمانۀ اعضای پیوستۀ فرهنگستان و دیگر استادانی است که سال‌ها از نزدیک با آن شادروان حشر و نشر داشته‌اند. فهرست مطالب بخش نخست این مجموعه بدین شرح است: پیام تسلیت مقام معظم رهبری در پی درگذشت دکتر حسن حبیبی؛ «بزرگا مردا که حبیبی بود!»، غلامعلی حداد عادل؛ «شصت سال آشنایی با دکتر حسن حبیبی»، مهدی محقق؛ «دکتر حبیبی و تلاش‌های اطلاع‌رسانی»، ناهید بنی‌اقبال؛ «با بندۀ خدا»، محمدرضا نصیری؛ «دکتر حسن حبیبی، عاشق ایران و فرهنگ اسلامی‌اش»، رضا منصوری؛ «به یاد بزرگواری‌های مرحوم استاد دکتر حسن حبیبی»، محمدرضا ترکی؛ گزارش نخستین جلسۀ شورای فرهنگستان پس از درگذشت دکتر حسن حبیبی؛ بنیاد فرهنگی امیرکبیر، یادگاری از دکتر حسن حبیبی؛ و آثار دکتر حسن حبیبی، دیگر عناوین مطالب مندرج در بخش «یادها و خاطره‌ها»ی این مجموعه است.
در بخش دوم این عناوین دیده می‌شود: «دو مقاله به قلم دکتر حسن حبیبی: حسب‌حال یک دانشجوی کهن‌سال؛ شاهنامۀ تهماسبی و هفت‌خوان آن»؛ «نگاهی به غزلیات سعدی»، حسن انوری؛ «آیین اَیاری (عیاری)، پیشینۀ آن در ایران باستان و ادامۀ آن در دوران اسلامی»، مهری باقری؛ «عارض شمعی، خرمن و داغ، مجمر و دامن، خوشش باید بود و آیینۀ شاهی در شعر حافظ»، محمدرضا ترکی؛ «تکیه و نقش آن در زبان فارسی»، یدالله ثمره؛ «قصیدۀ نویافته از قطران تبریزی»، مسعود جعفری جزی ـ شهره معرفت ـ تهمینه عطائی کچوئی؛ «تاریخ بیهقی و فواید تاریخی و ادبی آن»، غلامعلی حداد عادل؛ «بررسی نسخه‌های خطی مکاتیب قطب‌الدین محمد بن محیی»، مریم دانشگر؛ «جُنگ مرتضی‌قلی شاملو»، محسن ذاکرالحسینی؛ «شعر عربی و شعر فارسی: زمینه‌های بررسی تطبیقی»، جولی اسکات میثمی ـ ترجمۀ هوشنگ رهنما؛ «نقد و بررسی فرهنگ زبان فارسی افغانستان (دری)»، محمدسرور مولایی؛ «دربارۀ دموکراسی»، احمد سمیعی (گیلانی)؛ «آق‌قویونلوها، برگی فراموش‌شده در تاریخ ایران، با نگاهی به وضعیت زبان و ادب فارسی در دورۀ سلطان یعقوب»، هدی سیّدحسین‌زاده؛ «فرهنگ سامانی»، علی‌اشرف صادقی؛ «آشوب‌نامۀ طغرای مشهدی»، سیّد محمد صاحبی؛ «نسبیت زبان، منطق نام‌گذاری، گرده‌برداری»، علاءالدین طباطبایی؛ «پیشینۀ بعضی از عناصر معنایی و لفظی عطار در آثار دیگران»، محمود عابدی؛ «خدای موآب در زبان‌ها و گویش‌های ایرانی»، لیلا عسگری؛ «مبانی زیباشناختی مکتب وقوع»، محمود فتوحی رودمعجنی؛ «چند یادداشت دربارۀ بعضی مضامین مشترک در متون قبل و بعد از اسلام»، سیّد احمدرضا قائم‌مقامی؛ «بها و بازار از دیدگاه زبان‌شناسی تاریخی»، بدرالزمان قریب؛ «چنین گفت خواجه ابوالفضل دبیر…»، حسن قریبی؛ «مرگ زبان مادری از زبان یک شاعر محلی»، ایران کلباسی؛ «بوطیقای دوم»، فتح‌الله مجتبائی؛ «زبان و دموکراسی»، رضا منصوری؛ «سی سال پس از پیغمبر(ص): گزارشی فشرده و دورنمایی در دو نگاه»، محمدعلی موحد؛ «قابلیت عجایب‌نامه‌ها در شرح و تفسیر اشعار خاقانی»، فاطمه مهری؛ «نوآوری امیر خسرو دهلوی در ترکیب واژگان زبان فارسی (برگرفته از مثنوی نه‌سپهر)»، سلیم نیساری؛ «رود و سرود در تاریخ بیهقی»، محمدجعفر یاحقی.
کتاب یادنامۀ دکتر حسن حبیبی، زیر نظر دکتر غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، گردآوری شده که انتشارات فرهنگستان آن را در ۶۱۷ صفحه و با شمارگان ۷۵۰ نسخه، به بهای ۶۰۰۰۰۰ ریال منتشر کرده است.
منبع: فرهنگستان زبان و ادب فارسی