میراث مکتوب- شیخ شهابالدین محمود بن احمد اهری (580-665 ق) از مشایخ صوفیۀ آذربایجان در نیمۀ دوم سدۀ 6 و سدۀ هفتم هجری است که در محضر پیران تصوف آذربایجان، همچون رکنالدین سجاسی، به کسب آموزههای عرفانی پرداخت و پس از بازگشت به زادگاه خود (اهر) به ارشاد و عبادت مشغول شد.
ابن بزاز در صفوة الصفا اشاره کرده است که سلسلۀ ارشاد و تربیت شیخ صفیالدین اردبیلی (650- 735ق) با دو واسطه (شیخ زاهد گیلانی و سید جمالالدین تبریزی) به شیخ شهابالدین اهری میرسد. آرامگاه این صوفی در اهر، زیارتگاه اهالی تصوف، دانشمندان و دولتمردان، به ویژه سلاطین صفوی بوده است. از احوال و آثار شیخ شهابالدین، اطلاعات چندان در دست نیست.
دربارۀ این صوفی بزرگ، علاوه بر مقالاتی که نوشته شده، چند اثر مستقل نیز به رشتۀ تألیف کشیده شده است: اولین کتاب را مرحوم کاشفی اهری (درگذشتۀ 1343ش) با عنوان مغز متفکر قرن هفتم هجری در ایران نوشت که با درگذشت او ناقص ماند و مسوّده او در دست است. مرحوم علی منفردی، شاعر توانای اهر نیز اثر موجزی با عنوان زندگینامۀ سلطان العارفین…شهاب الدین اهری (اهر، 1361) نوشته است.
اکنون حسین دوستی کتاب دیگری دربارۀ این پیر عرفان و تصوف آذربایجان، با عنوان عشقنامه منتشر کرده که شامل مطالب زیر است:
پیش درآمد (به قلم حسین دوستی)
1. «عشقنامه»ها در سیر تاریخ ادبیات ایران
2. معرفی منظومه «عشقنامه» مولانا شیخ شهابالدین اهری
1/2. چگونگی دستیابی به کتاب مرحوم کاشفی اهری
2/2. انعکاس معرفی «عشقنامه»
بخش اول: انوار شهابیه(به قلم حسین دوستی)
شرح مختصر زندگی مولانا شیخ شهابالدین اهری
متن مثنوی «عشقنامه»
مقالاتی در ارتباط با عشقنامه
مطالعه در افکار عرفانی شیخ محمود اهری / دکتر رحیم کاشفی اهری
حیات و اشتهار شهابالدین محمود اهری / دکتر جلیل تجلیل
پرتو تأثیر عشقنامه شیخ شهابالدین اهری در گلشن راز شیخ محمود شبستری / حسین دوستی
برگی از شرح حال شیخ شهابالدین محمود اهری / بهروز ایمانی
جان و جهان در آفرینش انسان / دکتر محمد قراگوزلو
آیا براستی مثنوی «عشقنامه» متعلق به شیخ شهابالدین محمود اهری است؟ / دکتر محمد بختآور
«عشقنامه»ی شیخ شهاب الدین اهری / پرفسور صدیق
نقش عارف اهری در رسمیت یافتن تشیع در آذربایجان / حسین دوستی
«عشقنامه» باید چاپ شود
شیخ شهابالدین محمود اهری نین احوالاتی / حجتالاسلام میرزا عبدالصمد ملکی
شیخ مظلوم اهر!! / جعفر خضوعی
نگاهی گذرا به زندگی و عرفان شیخ شهابالدین اهری / دکتر حسین بوذری
بخش دوم: اشعار شهابیه
در این بخش، اشعاری که شاعران معاصر کشور در ستایش شیخ شهابالدین سرودهاند، ثبت شده است.
عشقنامه، منسوب به مولانا شیخ شهاب الدین محمود بن احمد اهری، تدوین حسین دوستی، اهر: انتشارات شمیسا، 1398، 258ص.
باغ مزار شیخ شهابالدین اهری
منبع: مرکز پژوهش کتابخانه مجلس