دومین جلد از مجموعه «فهرست اسناد تاریخی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران» به کوشش سوسن اصیلی و زیر نظر حجتالاسلام رسول جعفریان، رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران منتشر شد.
دکتر جعفریان در مقدمه این جلد با اشاره به چالشهای حفظ اسناد مینویسد: دشواریهای موجود در کشور بر سر راه اسناد فراوانند، اما یکی از مهمترینها، بیتوجهی افراد درگیر با امر سند و نداشتن نوعی معرفت ویژه نسبت به جایگاه و اهمیت اسناد است. این که شخص بداند، سند چیست، و چه اندازه ارزش دارد، اهمیت زیادی برای حفظ اسناد دارد. در واقع، عمدهترین مشکل، جنبه معرفتی سند است. کم نیستند خاندانهایی که پس از درگذشت بزرگ خاندان، تمام یا بخشی از اوراق را به عنوان کاغذ پاره و باطله، دور میریزند و بدین ترتیب، این اسناد را که بسا برای یک کشور، یا منطقه، در حکم منبع تاریخی مهمی هستند، نابود میکنند.
وی با اشاره به ماجرای گردآوری کاغذهای پراکنده در خانه علامه مجلسی پس از مرگ ایشان و توسط شاگردش میرزا عبدالله افندی، بر اهمیت چنین کاری تأکید میکند و در ادامه مینویسد: «متأسفانه در جامعه ما، این مسأله هنوز با درصد قابل قبولی جا نیفتاده است. بسیاری از اسناد آموزش و پرورش از میان رفته است. جالب است که به دلیل بی توجهی، حتی بسیاری از پروندههای استادان کهن را که مینگریم، جز چند برگ در آنها نیست. به نظر میرسد برای این کار، باید آموزش ویژه داد، این که افراد درگیر با سند، اعم از کارکنان دولت، معلمان و مدیران، و حتی بسیاری از نویسندگان که در رشتههای مختلف غیر تاریخ تحصیل میکنند، باید به این درک برسند که سند چه اندازه ارزشمند است، و چه نقشی در تدوین تاریخ آینده کشور دارد. اغلب تصور بر این است که تاریخ، عبارت از همین تواریخ عمومی ـ حکومتی است؛ در حالی که ارزش اسناد، در بسیاری از مواقع، از منابع رسمی تاریخی بیشتر است. این درست بدان میماند که آثار معماری کهن تاریخی را به بهانه بازسازی از میان میبرند و تمام نشانههای تاریخی یک محل و منطقه را نابود میکنند».
وی در ادامه اسناد موجود در کتابخانه مرکزی با وجود حجم نه چندان زیاد آنها بسیار ارزشمند میخواند و مینویسد: «بیشتر آنها اسناد خاندانی و یا اسناد چهرههای برجسته است. کسانی که ارزش یک نامه یا گزارش یا رسید و… را میدانستهاند عمری آنها را گرد آورده و در آخر سر به دست کسی یا محلی سپردهاند تا حفظ شود. بسیاری از اینها به کتابخانه مرکزی رسیده است. در واقع کتابخانه مرکزی، میزبان بسیاری از این اسناد خانوادگی یا چهرهها بوده، و اکنون با همت و تلاش شماری از فهرستنویسان، این اسناد در حال فهرست شدن است».
گفتنی است دکتر سوسن اصیلی، معاون فنی کتابخانۀ دانشگاه تهران و تدوینکنندۀ جلد دوم فهرست اسناد کتابخانۀ دانشگاه تهران، مجلد نخست این مجموعه را نیز که پیش از این منتشر شده فراهم آورده بود.