میراث مکتوب – در این کتاب نویسنده میکوشد از طرق عقلی نبوت را به اثبات رساند. از وجوب و ضرورت وجود شریعت سخن راند و یا مسئلۀ ضرورت و اسباب نسخ شرایع و تجدید در نبوت را متذکر شود. تأکید بر عقل در این کتاب و اینکه نخستین «رسول» خداست قابل مقایسه است با اهتمام کلینی به همین موضوع در کتاب الکافی. اهتمام او در این کتاب به مسئلۀ ضرورت وجود شریعت در ادوار مختلف نبوت علاوه بر اینکه در ارتباط مستقیم با مسئلۀ نبوت بوده به احتمال زیاد پاسخی بوده به قرمطیان و یا اسماعیلیانی که به تعطیل بالفعل شریعت باور یافته بودند.
از بحثهای بسیار جالب و مهم سجستانی در این کتاب میتوان به مطالعه انسانشناسانۀ نسبت میان جسم و حقیقت عقلی انسان، اسرار انواع عبادات، علل وضع احکام و علل شرایع مختلف و توجه به مصالح عباد، تفسیر نبوت بر اساس فلسفۀ طبیعی و تفسیر خاص او از پدیدۀ وحی اشاره نمود.
ابویعقوب سجستانی، نویسندۀ کتاب اثبات النبوات، از برجستهترین و تأثیرگذارترین داعیان اسماعیلی بود که به ویژه آنچه آن را «مکتب ایرانی» اسماعیلیه میخوانند عمدتاً به مساهمت او ایجاد شد.
میدانیم تأثیرات این مکتب تا عمق تفکرات اسماعیلیان، از دستگاه خلافت فاطمی گرفته تا داعیان طیبی یمن و حتی فروع و شعوب مختلف دعوت اسماعیلی در هند و نقاط دیگر قابل پیگیری است. به ویژه با انتقال آثار فاطمیان در دورۀ مستنصر فاطمی از مصر به یمن، داعیان طیبی در تداوم و تعمیقبخشی به اندیشههای فلسفی اسماعیلیان مکتب ایرانی مساهمتی جدی از خود نشان دادند و در آثار خود مکرر به آرای ابویعقوب سجستانی میپرداختند.
دست آخر هم تقریباً همۀ آثار این مکتب از رهگذر مساهمت طیبیان یمن به دست ما رسیده است. در ایران تا کنون، از طریق چاپ برخی از آثار ابویعقوب سجستانی و از جمله کشفالمحجوب او ما با اندیشههایش آشنایی داشتیم و به ویژه مقالۀ شادروان عباس زریاب خویی دربارۀ او در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی از بهترین نوشتهها دربارۀ این دانشمند در این زبان است. در زبانهای اروپایی البته مطالعات متعددی دربارۀ او تاکنون چاپ شده و آثارش و به ویژه تفکر فلسفی نوافلاطونی وی مورد اهتمام محققان مختلف قرار گرفته است.
ابويعقوب سجستانی (داعي اسماعيلي در قرن چهارم)، اثبات النبوات، تصحيح: ويلفرد مادلونگ – پل واكر، تهران، رایزن، 320 صفحه، بها: 700000 ریال، 1395.