میراث مکتوب – بیست و سومین شمارۀ پیام بهارستان، فصلنامۀ متن پژوهی کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، با مقالاتی در موضوعات ادبیات، تاریخ، رسائل، فهرست نویسی و کتابشناسی منتشر شد.
فهرست مقالات این شماره به این قرار است:
کتابداری و کتابشناسی
المحافل، از گفتار تا نوشتار/ محمد امین سلطان القرائی
ماتمکده، متنی ادبی از دوره قاجار/ علیرضا اباذری
معرفی نسخه طلع نضید در ترجمه توحید/ علی قلعه خندابی
ادبیات
قصیده ایوان مدائن خاقانی از منظر نقد فرمالیستی و ساختگرایی/ کاوه عباسی، محمد جواد متبحّری
بررسی شیرین و خسرو هاتفی در مقایسه با خسرو و شیرین نظامی/ مرضیه راغبیان، احمد امین
استخلاصیه: از شاه اسماعیل دوم صفوی/ به کوشش شیدا رحیمی
پژوهشی در وزن و قافیه سروده های کردی (حوزه جنوبی)/ سید آرمان حسینی آبباریکی
تاریخ
نگاهی به دوران طفولیت و کودکی در ایران دوره قاجار/ دکتر شیرین مهدوی؛ ترجمه حسین احمدزاده نودیجه
بررسی زندگی نامه سیاسی امیر نجم مسعود زرگر رشتی/ فریدون شایسته
بازخوانی رقم های حکومتی سلاطین هورامان در دوره صفویه/ مظهر ادوای
اعزام محصّل در عصر قاجار و انتقاد به این روند در پرتو دو سند/ ابراهیم بوچانی، سید حسین عمادی
بست و بست شناسی/ جی. کالمرد، نرگس صالح نژاد
اقدامات دولت و مجلس دوم پس از بازگشت محمدعلی میرزا/ صمد شاکر
از حکیم علوی خان شیرازی تا حکیم عقیلی شیرازی/ یوسف بیگ باباپور
تکمله ای بر کتاب خاندان سادات گوشه: احوال و آثار سید محمدعلی جعفریان دزفولی/ حسین نصیرباغبان
روایتی از وضعیت زندگی اجتماعی مردم، وسائل نقلیه و راه های مسیر تهران – مشهد در سال 1311 خورشیدی: یادداشت های مسافرت عباس مسعودی/ به کوشش سید مهدی سیدقطبی
تا آنجا که اسب مغول بتازد: ایران و دشت قبچاق در وصیت نامه چنگیز خان/ محسن جعفری مذهب
رسائل
ذکرالأدویه المسهله و خواصها اثر نجیب الدین سمرقندی/ به کوشش احسان مقدس
فهرست نگاری
فهرست کتاب های کتابخانه مدرسه شعاعیه شیراز/ محمدصادق میرزاابوالقاسمی
پراکنده ها
درری از دریای متون (4)/ بهروز ایمانی
هندسه ساختارهای زیبا (موردپژوهی قباله های ازدواج مجموعه آستان قدس رضوی)/ شیما جرموزی و سودابه صالحی
یادداشت سردبیر این شماره پیام بهارستان به این قرار است:
ایرانیان در تاریخ چند هزار ساله خود، فراز و نشیب‌های بسیاری را پشت سرگذاشته‌اند. گاه پیش آمده که حیات معنوی و فرهنگی آنها به مویی بسته شده و بیم آن می‌رفت که طومار تاریخی و فرهنگی آنها پیچیده شود؛ چنانکه در مورد مصریان چنین شد که با از دست دادن زبان و قطع رابطه با تاریخ کهن خود، هویّت ملی دیگری یافتند با فرهنگ و آداب و رسومی دیگر و از همه مهمتر زبانی دیگر؛ اما ایرانیان این توانایی را داشتند که حوادث بزرگ تاریخی را از سر بگذرانند، و بار دیگر قامت راست کنند و از طریق بازسازی، خودافزایی و تقویت خود با پذیرش عناصر جدید، فرهنگی نو و پویا در ادامة همان فرهنگ کهن خود بیافرینند؛ همچون ققنوس که در آتش می‌سوزد و از میان خاکسترش ققنوس تازه‌ای پا به عرصة حیات می‌گذارد و در فضای سلَف خود به پرواز در می‌آید.
براستی، رمز و راز این پویایی فرهنگی در چیست؟ چه بسیار اقوام سلحشور و رزمنده که نابود شدند و امروزه از آنها فقط آثاری در موزه‌ها باقی مانده است، همچون آشور و بابل؛ و چه اقوامی که تغییر هویت دادند، چون قبطیان مصری، فینیقی‌ها و اقوام تونس و مراکش و کشورهای شمال آفریقا که ملیّت عربی یافتند، ولی ایرانیان با حفظ هویت تمدنی و فرهنگی خود، هرچه را که نشانی از حقیقت و اصالت داشت، پذیرفتند و ایرانی مسلمان شدند و اوراق زرینی به این کهنه کتابِ فرهنگ و تمدن بشری افزودند.
شک نیست که رمز و راز پویایی فرهنگی ایرانیان، حقیقت‌جوئی و تساهل و مدارای ایشان بوده و هست. آنان با عشقی که به دانش و فراگیری، و از آن مهمتر علقه‌ای که به زبان فارسی داشتند، به پشتوانه شخصیت‌های فرهنگی و تاریخی خود، این پویایی و ماندگاری را تداوم بخشیدند؛ همچون فردوسی که «عجم بدین پارسی» زنده کرد و یعقوب لیث که فرمان به خواندن شعر پارسی داد و بیهقی و دیگرانی که با نوشتن آثارشان به پارسی، پیوند مردمان این مرز و بوم را با زبان فارسی مستحکم کردند، و چون ذهن و زبان، رابطه‌ای ناگسستنی با هم دارند، ذهن ایرانیان نیز ایرانی باقی ماند و از پیوند هویت ایرانی با دین اسلام، ستارگان درخشانی پا به عرصه ظهور نهادند که تبلورش را در بزرگانی چون ابن‌سینا، فارابی، رازی، نظامی، مولوی، سعدی، حافظ و حتّی سخنوران و دانشوران معاصر می‌بیبنیم.
پس بر ماست که با چنین فرهنگ غنی و هویّت ساز، هر چه بیشتر آشنا شویم و در حفظ و ارتقای این میراث گران‌مایه کوشا باشیم؛ اهدافی که با همه توان خود در روند انتشار پیام بهارستان در پی‌آنیم.
پیام بهارستان به صاحب امتیازی کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، معاون سردبیری کاظم آل‌رضا امیری، مدیر هنری رضا سفیدکوهی و ویراستاری مرضیه راغبیان از سوی کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی منتشر می‌شود.