میراث مکتوب – درنگ بر تاریخ پیوندهای فرهنگی ایران و شبه قاره نشان می دهد که هند همواره آرامش گاه و پرورشگاه نخبگان ایرانی و به ویژه هنروران بوده و به دنبال آن از مهمترین پایگاه های نسخه پردازی و کتاب آرایی و مرقع سازی بشمار می رود. از سوی دیگر مؤلفه ها و اسلوب های ویژۀ سبک هندی در نسخه پردازی به دلیل اندک بودن آگاهی ها به درستی شناخته نشده است. در این میان رسالۀ پارسی الوان الصور چون گنجینه ای ارزشمند بسیاری از جنبه های فنی این سبک را نشان می دهد.
پرداختن به هنرهای کتاب آرایی در شبه قاره پیشینه ای دراز دارد. شاید یکی از قدیمی ترین منابعی که در دورۀ اسلامی به این مضمون پرداخته عمدة الکتاب و عدة ذوی الالباب باشد. در باب دوم این کتاب به «صفت مداد هندی» پرداخته می شود.
کوشش مؤلف الوان الصور بر آن بوده تا میان همۀ هنرهای نسخه آرایی و به ویژه مرقع پردازی پیوند ایجاد کند. پرداختن به رنگ کاغذ، درست کردن انواع مرکب، صحافی، ابری سازی، مصورسازی بخشی از این کوشش است. اما زاویۀ مشترک باب های رساله پرداختن به فنون مصوری، رنگ و رنگ آمیزی است که گسترۀ متنوعی از بوم ها را نیز چون پارچه، چرم، چوب، شیشه، عاج و کاغذ را در برمی گیرد.
مراد از «مصور» در قدیم بیشتر «چهره پرداز» بوده و پر بی راه نیست که در دیباچۀ رسالۀ حاضر «فن مصوری» محور عنوان فرعی الوان الصور قرار می گیرد، چه آنکه در باب نخست بطور مفصل به کیفیت و چگونگی کشیدن تصویر جسم انسان پرداخته می شود.
باب دوم تا هشتم رساله به چگونگی شستن و صاف کردن و بدست آوردن رنگ های سفیده، شنگرف،پیوری، زنگار، لاجورد و مهاور می پردازد. باب نهم شیوه های حل کردن طلا، نقره، رصاص و همچنین مهره کشیدن بر آن را آموزش می دهد که با توجه به کمبود منابع چاپی این حوزه در شناخت شیوه های عمل استادان شبه قاره بسی مفید است. باب دهم که سرسخن در آمیزیدن رنگ در رنگ نام دارد، در نوع خود یکی از جالب ترین و مهم ترین بخش های رساله است.
باب یادزهم به چگونگی افزودن وسمه و سریش در رنگ و صمغ می پردازد. این باب و همچنین باب دوازدهم و سیزدهم به ویژه مرمت گران و صحافان نسخه های خطی داده های جالبی ارائه می دهد.
باب چهاردهم طلاپوش کردن و افشان گری بر وصلی و کاغذ را نشان می دهد. باب پانزدهم به شیوۀ ساختن ذغال با گندم برای خاکه و شستن و درست کردن پوست آهو برای چربۀ تصاویر می پردازد. باب هژدهم نیز به ساختن قلموی نقاشی با موی روکی یا موش خرما می پردازد.
باب نوزدهم که یکی از مفصل ترین باب های رساله و دربرگیرندۀ بیش از بیست دستور است، به فرایند رنگ کردن و آهار دادن کاغذ برای حاشیۀ تصاویر موجود در مرقعات و نسخه ها می پردازد. باب بیستم به رنگ کردن کاغذ به شیوۀ غرق آبی می پردازد. باب بیست و پنجم رساله دستورهایی برای ترکیب و ساخت و رنگ آمیختن بر عاج ارائه می کند. باب بیست و ششم به طور بسیار مختصر، مبهم و گذرا به صحافی می پردازد.
مرحمت علی حیدری (متخلص به سرسبز)، الوان الصور(رساله ای در فن مصوری و نسخه پردازی)، مقدمه و پژوهش: محمدحسین سلیمانی، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 222صفحه، قطع: وزیری، شمارگان: 1000 نسخه، بها: 200000 ریال، 1395.