میراث مکتوب- جواد صفی‌نژاد، جغرافی‌دان و پژوهشگر حوزۀ ایلات و عشایر در گفتگو با سایت مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب گفت: حمدالله مستوفی در کتاب خود با عنوان نزهة القلوب از نقشه‌های شبکه‌دار استفاده کرده است، اما باید به این نکته اشاره کنم که این نقشه‌ها اولین بار در جهان توسط نجیب بکران طراحی شده است و بعدها مستوفی در کتاب خود از آن بهره برده است.
وی با اشاره به از بین رفتن نقشه‌های شبکه‌دار بکران، گفت: وی در کتاب جهان‌نامه به توضیح این نقشه‌ها پرداخته و درباره رنگ‌آمیزهای طبیعت مانند بیابان، شهر، جنگل و دیگر اشکال طبیعت توضیح داده است و به تصور من این نقشه‌ها به دست اروپایی‌ها افتاده است.
این پژوهشگر حوزه کاریز در ایران با بیان اینکه نقشه‌های مدور توسط بلخی ابداع و طراحی شد، افزود: جهان‌نامه اثر معروف نجیب بکران که در آن به توضیح نقشه‌های طبیعی و شبکه‌دار پرداخته در بخارا به دست آمد و آکادمی علوم شوروی آن را چاپ کرد.
صفی‌نژاد ادامه داد: نقشه‌های شبکه‌دار به‌صورت مستند در اثر حمدالله مستوفی آمده اما همان طور که گفتم این نقشه‌ها پیشتر توسط بکران طراحی شده است، دویست یا چهارصد سال قبل از اروپایی‌ها بکران این نقشه‌های رنگی را طراحی کرد و بعدها یک آلمانی ۱۹۱۲ نقشه مربوط به دنیای اسلام را جمع کرد و بعد از او نیز دو نفر دیگر این کار را تکمیل کردند تا اینکه دو جلد اطلس مربوط به نقشه‌های دنیای اسلام جمع‌آوری و منتشر شد.
وی در ادامه گفتگو به چهار مکتب نقشه‌کشی اشاره کرد و گفت: اولین مکتب مربوط به ایران باستان است؛ مکاتب دوم و سوم نیز ایرانی است و مکتب چهارم یونانی میباشد. مکتب بلخی هم از مکاتب مهمی است که در دنیا از آن اقتباس‌های فراوانی شده است.
صفی‌نژاد این چهار مکتب را جزو مکاتب مهم در مطالعات ایران‌شناسی و جغرافیا دانست و گفت: مکتب نخست این مکاتب به صورت کتاب از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب منتشر شد.
این پژوهشگر دربارۀ جدیدترین اثر خود گفت: کتاب «لرهای ایران» را که سفیر اردهال قبلا چاپ کرده بود با اضافات آماده چاپ دارم.
مریم مرادخانی