میراث مکتوب- از آیین‌های نیک و پسندیده‌ای که از مهر ۱۳۷۸ از سوی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران آغاز شد؛ ارج‌گزاری بر خدمات و آثار چهره‌های برجستۀ فرهنگی، علمی، تاریخی، هنری، اجتماعی، دینی و ادبی ایران و دیگر کوشندگان فرهنگ و زبان فارسی در کشورهای آلمان، آمریکا، پاکستان، تاجیکستان، ترکیه ژاپن، عراق، فرانسه، لبنان، مالزی و هندوستان بود که با نکوداشت آیت الله حاج شیخ هادی نجم آبادی در مهر ۱۳۷۸ آغاز شد و در کنار آن سلسله کتاب هایی با عنوان اصلی: «زندگی نامه و خدمات علمی و فرهنگی» چاپ شد که در بردارندۀ گفتارهای از سوی دانشوران و نویسندگان و دوستان آن شخص در ارجمندی جایگاه و مقام علمی، ادبی، فرهنگی و اجتماعی او و نیز گفتارهای پیشکشی بود. تاکنون ۲۱۳ آیین برگزار شده که بیشترین آن گویا در زمان سرپرستی دکتر مهدی محقق بر انجمن آثار و مفاخر فرهنگی انجام شده است. مجموعه ۲۱۳ جلدی این کتاب ها بسیار ارزشمند و سودمند بوده و نشانۀ تلاش این دانشی مردان در عرصه های گوناگون جامعه است.
روش ناپسندی که در سالیان پیشین جاری بود، عدم درج نام گردآورندگان و یا کوشندگان این مجموعه ها در شناسنامه کتاب بود. هرچند اینان به واسطۀ ارادتی که به شخص مورد نظر داشتند و این کار را عاشقانه و به رایگان انجام می دادند و نیازی بدین کار نداشتند، ولی یاد نکردن از نام آنان حتی در دیباچۀ ناشر، نشان از کم مهری انجمن به این تلاش ها بود که امیدواریم در چاپ های بعدی این کاستی برطرف شود.
به عنوان نمونه نگارنده در سال ۱۳۸۴ با پیگیری و گفتگوهای فراوان با خانم دکتر نوش آفرین انصاری (عضو شورای کتاب کودک)، درخواست برگزاری نکوداشتی برای داستان نویس نامی ادبیّات کودکان ایران، یعنی استاد مهدی آذر یزدی را مطرح کردم و پس از بازگو کردن این پیشنهاد از سوی خانم انصاری نزد همسرش، دکتر مهدی محقق که ریاست انجمن را داشتند و پذیرش آن، کار گردآوری و ساماندهی کتاب ارج نامه وی به نگارنده سپرده شد؛ از این رو گفتگو با نویسندگان و یاران آذر یزدی و دوستداران حوزۀ ادبیات کودک آغاز و انجام شد که پس از یک سال منجر به برگزاری آیین نکوداشت و سخنرانی در بهمن ۱۳۸۵ در محل انجمن و گردآوری کتابی با عنوان: «زندگی‌نامه و خدمات علمی استاد مهدی آذر یزدی» گردید که به مانند دیگر آثار آن روز انجمن، تنها نام ویراستار، امید قنبری در شناسنامه آورده شد. ولی خوشبختانه چند سالی است که نام کوشندگان در شناسنامۀ کتاب درج می شود.
***
پس از این دیباچۀ ناگزیر، به شناسایی کتاب «زندگی نامه و خدمات علمی و فرهنگی دکتر اصغر دادبه» پرداخته می شود که همزمان با آیین نکوداشت او در مرداد ۱۴۰۱ در هفت بخش: ۱- زندگی نامه و آثار ۲- دربارۀ استاد ۳ – گفتارهای تقدیمی به استاد ۴- سروده های تقدیمی به استاد ۵- نمونه گفتارهای استاد ۶- نمونه سروده های استاد ۷ – سالشمار و تصویر فراهم و چاپ شده و به خوبی گویای زندگی پرتلاش علمی و ادبی اوست .
استاد دکتر اصغر دادبه از حافظ پژوهان و از چهره های ماندگار ادبیّات فارسی و فلسفۀ کشور است که در اسفند ۱۳۲۵در شهر یزد به دنیا آمد. پس فراگرفتن آموزهای تحصیلی تا سال دوم دبیرستان در یزد، برای دانش اندوزی بیشتر راهی تهران شد و کارشناسی و کارشناسی ارشد فلسفه و حکمت اسلامی و دکترای فلسفه، گرایش کلام اسلامی خود را همگی از دانشگاه تهران در سال های ۱۳۴۷، ۱۳۵۰ و ۱۳۵۹ گرفت. از سال ۱۳۵۳ به ترتیب به استادی فلسفه و ادبیّات فارسی در در دانشگاه های سپاهیان انقلاب (ابوریحان بیرونی)، علامه طباطبایی و دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرکزی تهران درآمد. در سال ۱۳۷۰ با بنیانگذاری گروه فلسفه در دانشگاه علامه طباطبایی تا پایان سال ۱۳۷۶ مدیر گروه آن بود و در سال ۱۳۸۶ دورۀ کارشناسی ارشد و در سال ۱۳۹۳ دورۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال را راه اندازی کرد. در بهمن ۱۳۸۵ پس از حدود ۳۰ سال تلاش و کوشش دانشگاهی از این کار بازنشسته شد، ولی کماکان به تدریس و راهنمایی پایان نامه ها در مقطع ارشد و دکتری در دانشگاه آزاد اسلامی تا سال ۱۳۹۷ ادامه داد و پس از آن یک سره به پژوهش و نگارش پرداخت. او از سال ۱۳۷۸ تاکنون مدیر گروه ادبیّات دائره المعارف بزرگ اسلامی است و جدای از نگارش مدخل های فراوان در زمینه های ادبیّات، فلسفه، کلام و رجال در دانشنامۀ جهان اسلام و نیز دائره المعارف های بزرگ اسلامی و تشیّع، صاحب آثار ارزنده ای در زمینۀ ادبیّات و فلسفه بوده که نامی ترین آن کلیّات فلسفه است. نیز سردبیری دو فصل نامۀ ادبی «یگانه» و «جستارهای ادبی» را بر دوش دارد. وی از سال ۱۳۹۶ تاکنون عضو هیئت مدیرۀ و شورای علمی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران است.
ایشان در سال ۱۳۸۱ چهرۀ ماندگار در عرصۀ ادبیّات عرفانی و فلسفۀ اسلامی در کشور شد و نخستین بار آیین نکوداشت او به پیشنهاد انجمن مردمی دوستداران کتاب یزد و همراهی بنیاد میبدی، دانشگاه یزد و ادارۀ کلّ فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد در زمستان ۱۳۹۳ در دانشگاه یزد برگزار و کتابی نیز همزمان با این آیین با نام «خرد ایرانی» چاپ شد. قرار است در سال جاری کتابی دیگر با عنوان «گوهر پاک، ارج نامۀ دکتر اصغر دادبه» چاپ شود.
زندگی نامه و خدمات علمی و فرهنگی دکتر اصغر دادبه، به کوشش: کاوۀ خورابه و نادرۀ جلالی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۴۰۱، رقعی، ۵۹۷ص، مصوّر، نمونه، ۱۵۰ هزار تومان.
*******
۱ – زندگی‌نامه و خدمات علمی استاد مهدی آذر یزدی، [به کوشش: حسین مسرّت] ، ویراستار: امید قنبری، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ دوم،۱۳۸۸(چاپ نخست، ۱۳۸۵)، رقعی، ۳۱۴ ص، مصوّر.
۲ – بنگرید به: «فهرست گفتارهای دکتر دادبه در دائره‌المعارف بزرگ اسلامی»: حسین مسرّت، در کتاب خرد ایرانی (جشن‌نامۀ نکوداشت دکتر اصغر دادبه): مجید پویان، یزد: اندیشمندان یزد، ۱۳۹۳: ۱۳۸ – ۱۳۶ // یزد، یادگار تاریخ: حسین مسرّت ، تهران : یزدا، ۱۳۹۸، ج ۲: ۲۷۶-۲۷۷ و نیز: «کتاب‌شناسی توصیفی آثار دکتر اصغر دادبه»: حسین مسرّت ، در کتاب خرد ایرانی، همان:۱۴۳-۱۳۹ // یزد، یادگار تاریخ، همان، ج ۲: ۲۷۸-۲۸۰// آزما، س۲۲، ش۱۵۹(تیر ۱۴۰۰): ۳۷-۳۸٫
۳ – خرد ایرانی (جشن‌نامۀ نکوداشت دکتر اصغر دادبه): مجید پویان، یزد: اندیشمندان یزد، ۱۳۹۳، وزیری،۲۵۴ ص، مصوّر.
۴ – گوهر پاک، ارج نامۀ دکتر اصغر دادبه: علیرضا افشاری، تهران: نگارستان اندیشه،۱۴۰۱٫ (زیر چاپ).
حسین مسرت
برگرفته از جهان کتاب، س۲۷، ش۳۹۵ (مهر وآبان ۱۴۰۱):۳۲-۳۳٫