میراث مکتوب – سال 2015 که به مناسبت هزارمین سال نگارش کتاب المناظر توسط ابن هیثم، به عنوان «سال نور» از طرف سازمان جهانی یونسکو اعلام شد و فرصتی برای روشن کردن نقش مسلمانان به ویژه ابن هیثم در پیشرفت علم نور بود. با این هدف که ملت ما و بویژه جوانان به این باور برسند که ایران و عرب کمتر از غرب نبوده و اگر به خودباوری برسند و یأس و خودباختگی را از خود دور کنند، در درازمدت قدرت همه کار و ساختن همه چیز را خواهد داشت.
کتاب حاضر ترجمۀ اثر مصطفی نظیف دربارۀ نظریات و اکتشافات نورشناسی ابن هیثم است. چنانکه بیان شد، این کتاب برای اولین بار توسط دانشگاه قاهره در سالهای 1943 – 1942 م. منتشر گردید و پس از آن چندین بار تجدید چاپ شد. آخرین چاپ آن در سال 2008 م توسط «مرکز الدراسات الوحدة العربیة» بیروت همراه با مقدمۀ عالمانۀ دکتر رشدی راشد صورت گرفت.
مصطفی نظیف (1893 – 1971 م) نویسندۀ کتاب حاضر، از نسل اول این بیداری در مصر است. اولین کتاب خود را با عنوان علم الطبیعه در سال 1927 منتشر ساخت. او فعالیت های علمی خود را با تألیف محققانه و عالمانه دربارۀ ابن هیثم، تحت عنوان حسن ابن الهیثم بحوثه و کشوفه البصریه در دو جلد ادامه داد. و پس از آن مقالات متعددی در تاریخ علم در اسلام نگاشت .
فهرست مطالب کتاب به شرح زیر است:
باب اول: پیش درآمد، ابن هیثم و علم نور، قبل از زمان وی
باب دوم: نظریات عمومی نور در امتداد نور در جهت مستقیم
باب سوم: چشم و بینایی
باب چهارم: انعکاس نور
باب پنجم: مسألۀ ابن هیثم و مباحث هندسی مربوط به آن
باب ششم: تصاویری که از طریق انعکاس رؤیت می شوند
باب هفتم: قوانین شکست و مسائل مربوط به شکست در سطوح تخت
باب هشتم: شکست نور در سطوح کروی و پیامدهای سکوت نور در پدیده های جوی
فهرست منابع و مآخذ
نظیف، مصطفی، ابن هیثم و دانش نورشناسی (آراء و اکتشافات)، با مقدمۀ رشدی راشد، ترجمه: فاطمه موحدی محصل طوسی، تهران، دانشگاه تهران، دانشگاه باهنر، 826 صفحه، شمارگان: 1000 نسخه، قطع: وزیری، 1395.