میراث مکتوب – مطمئناً هر گونه پژوهش در زمینهٔ تاریخ اجتماعی ایران و بویژه دربارهٔ تشکیلات بازار و پیشه‌وران تنها با مراجعه به متون ادبی، داستان‌های عامیانه، متون صوفیه، فتوت‌نامه و سندهای مالی پراکنده امکان‌پذیر است.
پیشه‌وران و زندگی صنفی آنان در عهد صفوی (جستارهایی در تاریخ اجتماعی ـ اقتصادی ایران) عنوان اثری از مهدی کیوانی است و یزدان فرخی ترجمه آن را به عهده داشته. این کتاب پایان‌نامه دکترای مهدی کیوانی در دانشگاه دورهام انگلستان بوده است.
این اثر با پیشگفتاری از مؤلف آغاز می‌گردد. مؤلف در این بخش از تداوم نهادهای اجتماعی و فرهنگی از روزگار صفویه تا به امروز و ناچیز بودن پژوهش در زمینه تاریخ اجتماعی ایران و سرانجام از ناتوانی حکومت صفوی از توسعه ابزار تولید و زمینه‌های اقتصادی سخن می‌گوید. در بخش سپاسگزاری مؤلف به تاریخ دفاع (ژوئن سال ۱۹۸۰؛ خرداد۱۳۵۸) و سرپرست (استاد راهنما) این رساله اف.آر.سی.بگلی (F.R.C.Bagley) اشاره می‌کند.
در بخش‌های بعدی به شیوهٔ ارجاع‌دهی و اختصارات منابع و سرانجام جدول سالنمای فرمانروایان سلسله‌های تیموری و صفوی و فرمانروایان دست‌نشاندهٔ این سلسله تا روزگار قاجاریه جهت بهره‌مندی از زمان شمار تاریخ قرار داده شده است.
مطابق هر پژوهش تاریخی «ارزیابی و سنجش منابع اطلاعاتی درباره اصناف در دورهٔ صفوی» فصل اول از بخش نخست این اثر به شمار می‌رود. کتاب‌های اسناد اداری مانند تذکرهالملوک و دستورالملوک، سنگ‌نبشته‌های مساجد، تاریخنگاری‌های رسمی، متون ادبی، گزارش‌های سفرای اروپایی، گزارش سیاحان غربی، گزارش‌های رسمی اروپاییان، منابع ارمنی در این بخش مورد ارزیابی مولف قرار گرفته است.
در فصل دوم به پیشینهٔ تاریخ اصناف ایرانی می‌پردازد. مؤلف گزارش نسبتاً جامعی از این دورنمای تاریخی در دوران اسلامی به دست می‌دهد. آرا و نظرات محققان غربی در این بخش مطرح و تلاش می‌شود ضعف هر یک به تصویر کشیده شود.
بخش سوم شامل دو فصل است «تشریح و طبقه‌بندی اصناف» و «شمار اصناف». در بخش نخست به سه فهرست اشاره می شود که این فهرست دربرگیرنده اصناف رسمی و غیر رسمی در ایران دوره صفوی بود. در این بخش تلاش می شود که نوعی دسته بندی بر پایه دیدگاه‌های قانونی (مالیات) و نگاه عرفی به برخی از اصناف و پیشه‌وران خاص که در میان مسلمانان به لحاظ اعتقادی ممنوع شده بودند، عرضه شود.
بی‌تردید حکومت صفویه به عنوان یک حکومت مطلقه سلطنتی به نهادهای اجتماعی و اقتصادی نظارت دقیقی داشت و این منظور را از طریق ابزاری پیش می‌برد که در بخش پنجم مورد بررسی قرار گرفته است. عناوین این بخش عبارتند از اصناف و مالیات، نظارت قیمت، محدودیت ها و انحصارها، نهادهای قضایی و کیفری اصناف. بخش پنجم با عنوان فعالیت اجتماعی و اقتصادی به کارکردهای اجتماعی اصناف، فعالیت های سیاسی اصناف می پردازد. مولف برخلاف نظر برخی از محققان اروپایی که معتقدند اصناف کارکردهای سیاسی نداشتند، پیشینه شایسته ای از نقش آفرینی اصناف و پیشه وران در مسائل سیاسی در دفاع از حقوق صنفی به دست می‌دهد.
بخشی از پیکره اصناف از شرایط و وضعیت متفاوتی به لحاظ، کارکرد، حمایت حکومتی و جلوه عرفی برخودار بودند. بخش ششم به موضوع این دسته از اصناف می‌پردازد که به آنها «اصناف ویژه» لقب داده شده است. اصناف شاهی، پیشه‌وران غیر اسلامی فصل های این بخش را تشکیل می دهند. چنین می نماید که فصل اخیر این بخش زمینه پژوهش های بیشتری را درباره اقلیت ها و نقش آنها در عهد صفوی و بطور کلی تاریخ اجتماعی ایران ار فراهم می‌کند. بحث‌های نظری و موشکافی دلایل چنین پدیده‌ای از ویژگی‌های این فصل به شمار می رود. مراسمات عمومی، جنبه های فرهنگی و مذهبی و فرقه های دراویش و پیوند های اصناف با آنها در بخش هفتم با عنوان «کارکردهای فرهنگی و مذهبی» بحث شده است.
کتاب پیشه‌وران و زندگی صنفی آنان در عهد صفوی (جستارهایی در تاریخ اجتماعی ـ اقتصادی ایران) نوشته مهدی کیوانی با ترجمه یزدان فرخی راهی از سوی انتشارات امیرکبیر به بهای ۸۵۰۰۰ ریال منتشر شده است.