میراث مکتوب- وبینار بین‌المللی آثار علیشیر نوایی، دستاورد علمی و فرهنگی منطقه با همکاری موسسه فرهنگی اکو و سفارت ازبکستان در تهران روز دوشنبه ۲۰ بهمن ماه سال ۱۳۹۹ به صورت مجازی برگزار شد.
رئیس موسسه فرهنگی اکو به عنوان سخنران افتتاحیه این وبینار گفت: امروزکه از نظرگاه سیاسی، میان کشورهای منطقه، مرزهای جغرافیایی کشیده شده است، سخن به میان آوردن از پیشینه فرهنگ و ادبیات، با گرامیداشت نام و آثار درخشان به‌جامانده از ایشان، به عنوان عامل همگرایی و سازش و مبنای تعاملات همکاری‌جویانه، اثرگذارتر خواهد بود.
سرور بختی در ادامه گفت: نوایی به‌دلیل خدمات ویژه‌ای که به زبان و فرهنگ ترکی در کشور ازبکستان به‌طور خاص و نیز ملت‌های ترک‌زبان منطقه انجام داد، از احترام خاصی برخوردار است. در ازبکستان از وی به‌عنوان بنیان‌گذار ادبیات ازبکی یاد و تجلیل می‌شود. او برای نخستین‌بار نظریه استقلال ترکی جغتایی را مطرح کرد و آثار درخور توجهی به این زبان پدید آورد.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی به عنوان سخنران بعدی این وبینار تاکید کرد: علیشیر نوایی سفیر دوستی و فرهنگی دائمی در منطقه پهناور ما بود که از سوی تمام ملت ها پذیرفته شده است.
غلامعلی حداد عادل، در ادامه افزود: ملت ها در نزد یکدیگر سفیران فرهنگی دارند و میرعلیشیر یکی از شخصیت چندبعدی و کم نظیر بود که میان مردم منطقه پیوند فرهنگی ایجاد کرده است.
نظام الدین زاهدی، سفیر جمهوری تاجیکستان در ایران نیز به عنوان سخنران بعدی این وبینار بین المللی گفت : میر علیشیر نوایی در در دو عرصه، امور دولت داری و ادبیات همزمان موفق بود و با تدبیر و درایت سیاست می راند و از ادیبان و هنرمندان حمایت می کرد.
بهادر عبدالله اف، سفیر ازبکستان در تهران نیز در وبینار آثار علیشیر نوایی، دست آورد علمی و فرهنگی منطقه تاکید کرد: ازبکستان جهت پاسداشت و نکوداشت حضرت امیر علیشیر نوایی همت و تلاش زیادی به خرج داده و بنیاد بین المللی علیشیر نوایی، نشان نوایی را تاسیس و چندین موسسه و دانشگاه را به نام ایشان نامگذاری نموده است.
عبدالرسول ایشان بابایف، سرپرست موزه علیشیر نوایی آکادمی علوم ازبکستان نیز به بیان بخش های دیگری از خدمات همگرایانه امیرعلیشیر نوایی پرداخت و افزود: با ظهور امیر علیشیر نوایی ترجمه آثار ترکی به زبان فارسی افزایش یافت.
حسین محمدزاده صدیق، پژوهشگر ایرانی و برنده نشان دوستلیک از دولت ازبکستان نیز با حضور در این وبینار بین المللی خاطر نشان کرد: :نوایی گذشته از خدمات شایان و دوران سازی که به زبان ازبکی ممتاز کرده، در زبان فارسی هم یک کنشگر تأثیرگذار و مکتب آفرین بود.
مؤسسه فرهنگی اکو در دوره جدید مدیریتی خود تلاش دارد درزمینه معرفی پیوندهای عمیق و میراث مشترک فرهنگی میان کشورهای عضو، گام برداشته و در راستای احیای میراث فرهنگ غنی و پرافتخار نیاکان و بزرگان این حوزه تمدنی دیرین اقدام نماید که برپایی این وبینار بین المللی که به مناسبت بزرگداشت ۵۸۰ سالگی امیرعلیشیر نوایی برگزار گردید، در همین راستا انجام شد.
امیرعلیشیر نوایی (۱۷ رمضان ۸۴۴ ه.ق. /۹ فوریه ۱۴۴۱میلادی-۱۲ جمادی الثانی ۹۰۶ ه.ق./۱۵۰۱ میلادی در هرات)، وزیر و مشاور و مهر دار سلطان حسین بایقرا ، شاعر، منتقد اجتماعی، مترجم، تذکره نویس، عارف، سیاستمدار و بانی مراکز خیریه در خراسان و ماورا ءالنهر و… بود. نام او علی شیر و نام پدرش الوس یا کجکنه و ملقب به نظام الدّین است، وی از بزرگ‌زادگان خاندان جغتایی بود.
اشعار بسیاری به دو زبان فارسی(تقریبا۴۷۰۰ بیت) و ترکی جغتایی دارد، تخلص او در اشعار ترکی نوایی و در اشعار فارسی فانی یا فنایی است.
نوایی به حافظ، سعدی، عطّار، جامی و شاعران پارسی عشق می‌ورزید. پس از نوایی سرودن شعر به دو زبان ترکی ازبکی و فارسی به یک سنّت ادبی تبدیل شد
وی در سال ۸۴۴ ه. ق. در هرات متولّد شد و تحصیلات اولیه خود را نزد پدرش کسب کرد و سپس برای ادامه تحصیل به سمرقند رفت. امیرعلیشیر نوایی در خردسالی با سلطان حسین میرزا همدرس و هم‌مدرسه بوده‌است.
نوایی به منظور تحصیل معارف و کمالات به سمرقند و بسیاری از شهرهای دیگر رفت و در آن میان گرفتار فقر و فاقه شد. در این هنگام سلطان حسین میرزا در هرات به سلطنت نشست و امیرعلیشیر را از سمرقند فراخواند و منصب مهرداری خود را به وی واگذار کرد و اندکی پس از آن امر صدارت را نیز به او داد. امیرعلیشیر با وجود این مشاغل از مطالعات علمیو تألیفات مختلف دست برنداشت و مجلس او مجمع علما و فضلای آن روزگار بود.
وی پس از مدّتی از امور دولتی کنار کشید و با مصاحبت عبدالرّحمان جامی درویشی را بر همه امور ترجیح داد. او در عین دوری از کار دیوانی نیز مورد توجّه سلطان حسین بوده و شاهزادگان موظّف به استفاده از مجالس وی بودند،امیرعلیشیر پیرو فرقه نقشبندیه و از مریدان جامی است، وی مفسر قرآن بود و جارالله زمخشری، مفسّر قرآن را استاد خود نامیده است.
وی در صبح روز یکشنبه ۱۱ جمادی الآخر سال ۹۰۶ در شهر هرات درگذشت و در اخلاصیه که خودش ساخته بود، واقع در جوار آرامگاه گوهرشاد بیگم در منطقه خیابان هرات به خاک سپرده شد.
منبع: ایرنا