میراث مکتوب- مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب در سال 1397 فعالیتهای متعددی را در زمینه‌های چاپ و انتشار کتاب و نشریات علمی، برگزاری و مشارکت در برپایی همایشها و نشستهای تخصصی، امضای تفاهم‌نامه با مؤسسات و مراکز پژوهشی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی تخصصی، دریافت نسخه‌های خطی و پژوهشهای نسخه‌شناسی، برگزاری جلسات کارشناسی با استادان و پژوهشگران و اجرای طرح‌های پژوهشی با یونسکو، پشتیبانی، بهینه‌سازی و به‌روز رسانی وب سایت‌های مؤسسه و امور علمی و اجرایی دیگر، به انجام رسانده است.
به مناسبت بزرگداشت روز اسناد ملی و میراث مکتوب (19 اردیبهشت)، گزارش اجمالی بخشی از فعالیتهای این مؤسسه را به استحضار پژوهشگران و علاقه‌مندان میراث مکتوب می گذاریم. شایان ذکر است که گزارش تفصیلی فعالیتها در قالب خبرهای جداگانه در طول سال 1397 در سایت مؤسسه درج شده است.
انتشار کتاب‌های چاپ نخست
در این سال هشت اثر برای نخستین بار توسط مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب چاپ و منتشر شد. این آثار عبارتند از:
رسالۀ هفت دستگاه موسیقی ایرانی (نسخه‌برگردان و متن تصحیح شده دستنویس کتابخانۀ شخصی محسن محمدی، نوشته 1330 هـ.)، اثر میرزا شفیع با پیشگفتار و تصحیح محسن محمدی؛
سه رسالۀ اسرار العارفین، شراب العاشقین، المنتهی اثر حمزۀ فنصوری (عارف قرن 16 جهان مالایی)، با تحقیق و ترجمه امیرحسین ذکرگو و لیلا حاجی مهدی تاجر؛
کتاب مکتب عرفان خراسان و دو ستارۀ درخشان آسمان عرفان: بایزید بسطامی و ابوالحسن خرقانی شامل گفت‌و‌گو با دکتر سید حسین نصر که به کوشش رعنا شیعه و با همکاری انجمن دوستداران حافظ (شاهرود) به چاپ رسیده است
نسخه‌ای نویافته از میراث کهن حدیثی شیعه الخطبۀ القاصعۀ منسوب به امیر المؤمنین علی بن ابی طالب(ع) که نسخه‌برگردان دستنویس شمارۀ 5694 کتابخانۀ یوسف آغای قونیه به خط صدرالدین قونوی (در گذشتۀ 673 هـ . ق) است. این اثر با تحقیق و تصحیح اکبر راشدی‌نیا و پیشگفتار احمد مهدوی دامغانیمنتشر شده است؛
کتاب سنجش منابع تاریخی شاهنامه (در پادشاهی خسرو انوشیروان) اثر فرزین غفوری؛
مطلع الأنوار، سرودۀ امیرخسرو دهلوی، با تصحیح مریم زمانی (الله داد)؛
سه رساله از تصنیفات خواجه نصیر الدین طوسی (متن فارسی و ترجمۀ انگلیسی توّلا و تبّرا، مطلوب المؤمنین و آغاز و انجام) با تصحیح و ترجمه سیدجلال حسینی بدخشانی که با همکاری مؤسسه مطالعات اسماعیلی در لندن به چاپ رسیده است؛
دستنوشته‌های ناصرالدین شاه قاجار از سفر و شکار در فیروزکوه (محرم الی ربیع الاول 1282 )، به کوشش فاطمه قاضیها.
بازچاپ کتاب
همچنین در این بازه یک ساله مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب 12 عنوان از کتاب‌هایی را که پیشتر چاپ و عرضه کرده بود مجدداً چاپ و ار نشر کرد. این آثار عبارتند از:
کتاب الأدوار فی الموسیقی (ترجمۀ فارسی به انضمام متن عربی آن). این کتاب اثری است از صفی الدین عبدالمؤمن بن یوسف بن فاخر الارموی البغدادی که به اهتمام آریو رستمی تصحیح شده و پیش از این چاپ اول آن در سال 1380 منتشر شده بود. این اثر در سال 1396 به چاپ دوم رسید و مجلدات این چاپ در سال 1397 منتشر شد.
کتاب سراج السالکین (منتخب مثنوی معنوی) اثر ملامحسن فيض كاشانی (1007- 1091 هـ.ق) به کوشش و پژوهشِ جويا جهانبخش نیز برای نخستین بار در سال 1380 چاپ شده بود و در سال 1397 چاپ دوم آن منتشر شد.
کتاب ترجمۀ فرحة الغری [در تعيين جايگاه مـدفن شريف اميرمؤمنـان(ع) و ذكـر پارهای از كـرامـات اين آرامگاه]، اثر علّامه محمّدباقر مجلسی (1037- 1110 هـ.ق) یکی دیگر از پژوهشهای جويا جهانبخش است که چاپ دوم آن در سال 1397، هجده سال پس از نخستین چاپ این کتاب، منتشر شد.
مرآت الأدوار و مرقات الأخبار اثر مصلح الدّین محمّد لاری (سدۀ 10) با تصحیح سید جلیل ساغروانیان برای نخستین بار در سال 1393 در دو جلد به چاپ رسیده بود و در سال 1397 بازچاپ شد.
کتاب معرفت فلاحت (دوازده باب کشاورزی)، اثر عبدالعلی بیرجندی، به کوشش ایرج افشار، اثری دیگری بود که در این سال و پس از گذشت 10 سال از چاپ نخست به بازچاپ رسید.
کتاب جواهرنامۀ نظامی، اثر محمد بن ابی البركات جوهری نیشابوری (در 592 هـ .ق)، به کوشش ایرج افشار با همكاری محمّد رسول دریاگشت یکی دیگر از عناوین بازچاپ شده بود که چاپ نخست آن در سال 1383 و چاپ دوم آن در سال 1397 منتشر شده است.
کتاب برزونامه (بخش کهن داستان برزو پسر سهراب) اثر شمس‌الدین محمد کوسج با مقدمه، تحقیق و تصحیح اکبر نحوی نیز برای نخستین بار در سال 1387 و برای دومین بار در سال 1397 توسط مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب چاپ و منتشر شده است.
کتاب خلد برین، شامل روضه‌های ششم و هفتم از خلد برین در ذكر احوال سلاطين و امرای تیموری و تركمان قراقويونلو و آق‌قويونلو، اثر محمد يوسف واله اصفهانی قزوينی (سدۀ 11) که به کوشش ميرهاشم محدث در سال 1379 منتشر شده بود در سال 1397 به چاپ دوم رسید.
کتاب عهد حُسام که سفرنامۀ لرستان و خوزستان محمودمیرزا قاجار (1214- ح 1271 هـ.ق) است و به کوشش ایرج افشار آماده طبع شده و در سال 1390 برای نخستین بار به چاپ رسیده بود یکی دیگر از آثار بازچاپ شده در سال 1397 است.
کتاب سام‌نامه که اثری است از سراینده‌ای ناشناس (سدۀ 7 و 8) با تصحیح وحید رویانی نخستین بار در سال 1392 و برای دومین بار در سال 1397 چاپ و منتشر شده است.
اندیشه‌های فلسفی و کلامی خواجه نصیرالدّین طوسی که ترجمه‌ایست توسط غلامرضا جمشیدنژاد اوّل از الخواجة نصیرالدّین الطوسی و آراؤه الفلسفیة و الکلامیة اثر هانی نعمان فرحات، (دار احیاء التراث العربی، 1986 م.) برای نخستین بار توسط میراث مکتوب در سال 1389 چاپ و منتشر شد و بار دوم پس از هفت سال انتشار یافت.
كليات بُسحق اطعمۀ شيرازی که اثری ادبی در توصيف گونه‌های غذا و نوشيدنی‌های ایرانی و اثر مولانا جمال‌الدّين ابو اسحق حلاج اطعمه شيرازی معروف به «بسحق اطعمۀ شیرازی» (سدۀ 9) است آخرین اثر بازچاپ شده در سال 1397 است. این کتاب با تصحيح منصور رستگار فسايی برای نخستین بار در سال 1382 و برای دومین بار با تجدیدنظر و اصلاحات در سال 1392 چاپ شده بود.
چاپ و انتشار نشریات
همچنین در یک سال اخیر دو شماره از نشریۀ گزارش میراث، دو شماره از نشریۀ میراث علمی اسلام و ایران، یک پیوست نشریۀ میراث علمی اسلام و ایران و دو شماره از دوفصلنامۀ علمی ـ پژوهشی آینه میراث توسط مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب چاپ و منتشر شده است.
شماره‌های 76 – 77، فصلنامۀ گزارش میراث به عنوان نشریۀ تخصصی اطلاع‌رسانی در حوزۀ نقد و تصحیح متون، نسخه‌شناسی و ایران‌شناسی به عنوان شماره مربوط به پاییز و زمستان 1395 در دورۀ سوم، سال اول، شمارۀ دوم و سوم در بهار 1397 به چاپ رسید.
دو شماره 12 و 13 نشریۀ میراث علمی اسلام و ایران نیز که به عنوان دوفصلنامۀ تاریخ علوم و فناوری دورۀ اسلامی در سال 1397 به چاپ رسید، به ترتیب مربوط به سال ششم، شمارۀ دوم، پاییز و زمستان 1396 و سال هفتم، شمارۀ اول، بهار و تابستان 1397 بوده است.
همچنین در این سال پیوست شمارۀ 2 نشریۀ میراث علمی اسلام و ایران، با عنوان چکیدۀ تاریخ ریاضیات ایران، تألیف ابوالقاسم قربانی و به کوشش زنده‌یاد غلامحسین صدری افشار چاپ شد و انتشار یافت.
شماره‌های 62 و 63 دوفصلنامۀ علمی ـ پژوهشی آینۀ میراثْ، به عنوان دوفصلنامۀ ویژۀ پژوهشهای ادبی و متن‌شناختی نیز به ترتیب به عنوان شماره‌های مربوط به بهار و تابستان و نیز پاییز و زمستان 1397 در شانزدهمین سال انتشار این مجله در دورۀ جدید چاپ آن، منتشر شد.
برگزاری و مشارکت در برپایی همایشها و نشستهای تخصصی
برگزاری پنج نشست علمی، همکاری در برگزاری هفت نشست علمی، شرکت و سخنرانی در دو نشست علمی خارج از کشور، برگزاری دومین دیدار دوستانۀ بانوان فرهنگ دوست و برگزاری 11 دیدار دوستانۀ هم‌اندیشی با اساتید و پژوهشگران از دیگر فعالیتهای مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب در سال 1397بوده است:
یکصد و ششمین نشست مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب با همکاری انجمن ایران شناسی با عنوان «بررسی نقوش و کتیبه‌های خوزستان به روایت تصویر» و با سخنرانی ملیحه مهدی آبادی و دکتر محمود جعفری دهقی در روز دوشنبه 24 اردیبهشت برگزار شد.
یکصد و هفتمین نشست مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب نیز با عنوان «گیاهان در قرآن (نگاهی نو با مفاهیمی تازه)» با سخنرانی دکتر بهرام گرامی، 9 خرداد 1397 بر پا شد.
«پا به پای ناصرخسرو بر جادۀ ابریشم» با سخنرانی دکتر محمدرضا توکلی صابری عنوان یکصد و هشتمین نشست مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب بود که با مدیریت سیدعلی موسوی گرمارودی در 14 آبان 1397 برگزار شد.
همکاری علمی در برگزاری همایش «میراث جهانی شاهرود. بسطام. خرقان» و رونمایی از دو کتاب دستور الجمهور و مکتب عرفان خراسان و برگزاری پنل تخصصی با سخنرانی دکتر علی‌اشرف صادقی، دکتر حسین معصومی‌همدانی، دکتر مجدالدین کیوانی، دکتر محمود جعفری‌دهقی، دکتر محمد باقری، دکتر اکبر ایرانی و کنفرانس ویدئویی دکتر سید حسین نصر، در روز 31 خرداد 1397 یکی دیگر از فعالیتهای مؤسسه بوده است.
همکاری در برگزاری همایش نسخه‌شناسی و ایران‌شناسی با همکاری مؤسسۀ ایران‌شناسی آکادمی علوم اتریش به مناسبت هفتۀ فرهنگی اتریش، همکاری در برگزاری «همایش 160 سال روابط ایران و اتریش» با مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه، یکشنبه 30 دی 1397، همکاری در برگزاری نشست «تقویم ایرانی و عربی به روایت آنانیا شیراکی، مورخ ارمنی قرن اول هجری» با سخنرانی دکتر گریگور بروتیان (پژوهشگر رصدخانۀ بیوراکان ارمنستان) در 7 آذر 1397، با همکاری پژوهشکدۀ تاریخ علم و همکاری در برگزاری مراسم رونمایی از «فهرست نسخ خطی فارسی کتابخانه و آکادمی علوم مجارستان» با مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه و سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران در مهر 1397 بخش دیگری از این فعالیتها بوده است.
شرکت در همایش «بررسی روش‌شناسانۀ نسخ خطی فلسفی زبان عربی در جهان» و سخنرانی با عنوان «بررسی نسخه‌های فلسفی کتابخانه های ایران و گزارش برخی منشورات فلسفی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب» در پاریس و نیز سخنرانی با عنوان «بررسی نسخه‌های فلسفی کتابخانه‌های ایران و گزارش برخی منشورات فلسفی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب» در لایدن هلند از جمله فعالیتهای انجام گرفته در سال 1397 بوده است.
همکاری در نشست مشترک مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب و مؤسسۀ فرهنگی اکو و بزرگداشت دکتر عارف نوشاهی، مشارکت در برگزاری «کنفرانس بین‌المللی زبان‌ها، گویش‌ها و زبان‌شناسی» در اهواز، نشست مشترک میراث مکتوب و استانداری یزد پیرامون همایش خاندان حمّوئیان و برگزاری جلسۀ تخصصی گفت‌و‌گو دربارۀ جنبه‌های فلسفی در الهیات سعدالدین تفتازانی با اعضای آکادمی کاتولیکی برلین به سرپرستی دکتر توماس ورتز، رئیس این آکادمی از دیگر اقدامات بوده است.
امضای تفاهم‌نامه با مؤسسات و مراکز پژوهشی
در سال 1397 مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب دو تفاهم‌نامه همکاری با بنیاد خیریۀ راهبری آلاء و مؤسسۀ فرهنگی اکو (ECO) به امضا رسانده است.
برگزاری جلسات کارشناسی با استادان و پژوهشگران و اجرای طرح‌های پژوهشی با یونسکو
برگزاری جلسه برای همکاری در همایش ملی عبدالرزاق کاشانی، عزالدین محمود کاشانی و عبدالصمد نطنزی، برگزاری جلسات کارشناسی با مدیر اجرایی انتشارات بریل و تصمیم گیری برای همکاری‌های گسترده‌تر با آن انتشارات در باب ترجمه، چاپ و انتشار مشترک کتاب، برگزاری چندین جلسۀ تخصصی و کارشناسی همایش میراث علمی و فرهنگی خاندان حمویی یزدی ، برگزاری سه جلسۀ تخصصی و کارشناسی همایش میراث علمی و فلسفی اثیرالدین ابهری و همچنین دیدار با اساتید و مفاخر فرهنگی و علمی ایران و خارج بخش دیگری از فعالیتهای مؤسسه پژؤهشی میراث مکتوب در سال 1397 بوده است.
برگزاری جلسات با سفیر مجارستان و مدیر و اعضای هیئت علمی آکادمی علوم مجارستان ، برگزاری چندین جلسه با مدیر و اعضای هیئت علمی مرکز پژوهشهای علمی فرانسه (CNRS)، برگزاری جلسه تخصصی همایش بزرگداشت حمدالله مستوفی ، برگزاری جلسات هم‌اندیشی و تخصصی همایش بزرگداشت هزارۀ ابوریحان بیرونی ، برگزاری چندین جلسۀ کارشناسی با متخصصین برای تدوین تفاهم‌نامه‌های میراث مکتوب و برگزاری جلسه با رایزن فرهنگی ایتالیا برای همکاری در نشست تأثیرات دانشمندان مسلمان بر آثار لئوناردو داوینچی برخی دیگر از عناوین اقدامات انجام شده است.
برگزاری کارگاه‌های آموزشی تخصصی
در سال 1397 دو دورۀ مقدماتی و تکمیلی آموزش سیاق (هر دوره 10 جلسه کارگاه آموزشی – تخصصی) با تدریس عماد‌الدین شیخ‌الحکمایی در مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب برگزار شد.
پشتیبانی، بهینه‌سازی و به‌روز رسانی وب سایت‌های مؤسسه
همچنین این مؤسسه توانسته با راه‌اندازی فروشگاه اینترنتی خود در فاز اول بیش از 200 عنوان از آثار مؤسسه را در وب‌سایت فروشگاه میراث مکتوب با قابلیت فروش فایل پی دی اف به نشانی mirasmaktoob.comبارگذاری کند.
به روز رسانی وب سایت مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب به نشانی www.mirasmaktoob.ir و به روز‌رسانی سامانۀ نشریۀ علمی- پژوهشی آینۀ میراث در سامانۀ نشریات علمی کشور به نشانی http://www.am-journal.ir/ از دیگر اقدامات انجام شده در سال 1397 بوده است.
همکاری با وب‌سایتها و برنامه‌های اطلاع رسانی آثار مؤسسه مانند مگیران، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور، طاقچه، پاتوق کتاب، گنجینه و نیز تدوین بخشی از فیلم نشستها و همایش های مؤسسه برای اطلاع رسانی فعالیتهای علمی و پژوهشی برخی دیگر از این فعالیت‌هاست.
جوایز کسب شده
همچنین در سال 1397 هفت اثر از آثار مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب تقدیر و تجلیل شده و جوایزی به آن‌ها اختصاص یافته است.
تقدیر از کتاب جامع التواریخ (تاریخ مبارک غازانی) به تصحیح استاد محمد روشن در آئین تجلیل از شایستگان تقدیر سی‌و‌چهارمین دورۀ جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، کسب رتبۀ برگزیده برای کتاب «دیوان هاتف اصفهانی» به تصحیح خانم وجیهه ربیع در کتاب سال اصفهان، کسب رتبۀ برگزیده برای کتاب «دستور الکاتب» به تصحیح دکتر علی‌اکبر احمدی دارانی در شانزدهمین دورۀ همایش حامیان نسخ خطی و کسب رتبۀ برگزیده برای کتاب فهرست نسخه‌های خطی فارسی پاکستان، تألیف دکتر عارف نوشاهی در شانزدهمین دورۀ همایش حامیان نسخ خطی از این جمله است.
کسب رتبۀ برگزیده برای کتاب «المشیخة» (کنزالسالکین) با مقدمۀ دکتر سیدمحمد طباطبایی بهبهانی در شانزدهمین دورۀ همایش حامیان نسخ خطی، کسب رتبۀ برگزیده برای کتاب سنجش منابع تاریخی شاهنامه»، تألیف رضا غفوری در جشنوارۀ پژوهش فرهنگی سال و کسب رتبۀ برگزیده برای تارنمای مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب در اولین جشنوارۀ تارنماهای ایران‌شناسی دیگر موارد این جوایز است.
دریافت نسخه‌های خطی و پژوهشهای نسخه‌شناسی
از دیگر فعالیتهای پژوهشی این مؤسسه شناسایی و تهیۀ نسخه‌های خطی برای استادان و پژوهشگران می باشد. میراث مکتوب در سال 1397 نیز مانند سالهای پیشین برای دریافت نسخه‌های خطی از کتابخانه‌های داخلی و خارجی و شناسایی نسخه‌های ارزشمند برای چاپ حروفی یا نسخه‌برگردان و نیز برای معرفی نسخه برای پایان‌نامه‌ها و تحقیقات دانشگاهی و پژوهشگران تلاش زیادی کرده و نسخه‌هایی را برای تحقیق به پژوهشگران و دانشجویان معرفی و تهیه کرده است.
شرکت در نمایشگاه کتاب تهران
شرکت در سی‌و‌یکمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران با 87 عنوان کتاب منتشرشده مؤسسه از سال 1391 تا سال 1397 دیگر فعالیت انجام گرفته در سال گذشته بوده است.