میراث مکتوب – همایش «شعر، ادب و عرفان آذربایجان در قرن هشتم تا دهم هجری» 11 و 12 آبان ماه سال جاری در شهر تبریز برگزار می شود. به همین مناسبت دکتر اکبر ایرانی، مدیرعامل مرکز پژوهشی میراث مکتوب و دکتر سعید کریمی، استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور شبستر روز یکشنبه دوم آبان در برنامۀ «سمت و سو» رادیو فرهنگ دربارۀ این همایش و اهمیت شعر و عرفان در ادبیات صحبت کردند.
اکبر ایرانی، مدیرعامل مرکز پژوهشی میراث مکتوب با توجه به ضرورت برگزاری این همایش در تبریز گفت: استادان بزرگی در دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تبریز بوده اند که باید یادی از آنها شود. مرحوم منوچهر مرتضوی، بهمن سرکاراتی، مرحوم انزابی نژاد ، مرحوم سیدعلی قاضی طباطبایی و مرحوم زریاب خویی که آثار بسیاری زیادی در راستای احیای زبان فارسی دارند و تحقیقات ارزشمندی را به جا گذاشته اند. به همین دلیل مؤسسۀ میراث مکتوب تصمیم گرفته است سالانه این کار را با همکاری مراکز آذربایجان انجام دهد و این فصل آغازین با مراکز تبریز است.
وی به اهداف اصلی همایش اشاره کرد و گفت: هدف اصلی این همایش معرفی سه قرن شعر آذربایجان است که کمتر دربارۀ آن کار تحقیقی انجام گرفته است. آثاری از قرن هشتم و دورۀ ایلخانان و دانشمندانی مانند خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی و دیگر بزرگان تألیف شده که بسیاری از آن آثار چاپ نشده است. برای مثال دیوان کُجُجی که برای نخستین بار است که منتشر و معرفی می شود. در دیوان کُجُجی چهارده رباعی از فهلویات آذری است که برای اولین بار معرفی می شود و فهلویات آذری شاخه ای از فارسی میانه است و گویشی از گویش های ایران است و این وقتی توسط محققانی مانند دکتر علی اشرف صادقی معرفی می شود در همایش اهمیت این آثار که تاکنون شناخته نشده را بیان می کند.
دکتر سعید کریمی، استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور شبستر نیز در ابتدای این گفت و گو دربارۀ نقش پادشاهان سلسلۀ آق‌قویونلو در ترویج زبان فارسی گفت: سلسلۀ آق‌قویونلو در ترویج ادبیات پارسی نقش بسزایی داشته اند و با اینکه این سلسه ترک زبان بودند به ادبیات پارسی علاقه زیادی داشتند. از عجایب فرهنگ ما است که از اوایل سلجوقیان ترکان تقویت کنندۀ فرهنگ و هنر تمدن ایرانی بودند و در راستای ترویج فرهنگ ایرانی تلاش کردند و در پی این بودند که جریان فرهنگی ایجاد کنند. حتی در تاریخ ادبیات دکتر ذبیح الله صفا آمده است در نیمۀ دوم قرن نهم زمانی که در شمال غربی ایران حاکم بودند در کنار قدرت و جهانگیری خود به مباحث فرهنگی توجه ویژه ای داشته اند. حتی پسران اوزون حسن، سلطان خلیل و سلطان یعقوب بسیار دوستدار عالمان بوده اند و در نیمۀ دوم قرن نهم سعی می کردند آنها را جذب قطب فرهنگی تبریز کنند که تأثیرات آن تا اوایل صفویه به طول می انجامد. تا زمانی که پایتخت صفویان از تبریز به قزوین منتقل می شود تبریز همچنان سیاسی و فرهنگی ایران در آن دوره و هم در طول تاریخ ادبیات بوده است.
وی در پاسخ به این پرسش که بعد از گذشت سده ها هم اکنون تبریز جایگاه فرهنگی خود را حفظ کرده است یا خیر؟ گفت: با توجه به حرکات و تعالی که در طول یک دهۀ اخیر صورت گرفته شاعران سعی دارند تبریز را جزو کانون های رشد فرهنگ ایرانی قرار دهند ولی اینکه تا چه اندازه موفق خواهند بود این را باید منتظر ماند و به ویژه همایش «شعر، ادب و عرفان آذربایجان در قرن هشتم تا دهم هجری» که به همت میراث مکتوب صورت گرفته است و این کارها قدم به قدم منجر به جریان سازی می شود.