میراث مکتوب – جاحظ (160 – 255 ق) نویسنده و ادیب بزرگ عرب، کتاب هایی در تمام شاخه های علم، ادب، سیاست، دین، فلسفه، کلام و … دارد. (جبیر، 1968: 16). شاید بتوان جاحظ را در شمار نویسندگانی قرار داد که همۀ منابع، بر انبوهی آثار او تصریح کرده اند.
کهن ترین فهرست جاحظ، از آن خود وی است که در کتاب حجیم الحیوان تعدادی از آثارش را فهرست بندی کرده است، بعدها ابن ندیم (د 385 ق/ 995 م) بالغ بر 100 کتاب و یاقوت حموی (د 626 ق/1229 م) حدود 128 اثر از وی نام برده اند. در میان محققین معاصر، بیشترین سهم تفحص در آثار جاحظ متعلق به خاورشناسانی چون کارل بروکلمان و پژوهشگران عرب از جمله طه حاجری، علی ابوملحم و عبدالسلام محمد هارون است، اما از آنجا که جاحظ در بیشتر آثارش از فن استطراد بهره برده است، ارائۀ فهرستی از آثار وی که موضوع محور و دقیق باشد، چندان امکان پذیر نیست، بنابراین علاوه بر فهرست نگاری های کلی، تهیۀ فهرست های جزئی تر الزامی به نظر می رسد و این امر، بهتر گستردۀ اندیشۀ جاحظ را نشان می دهد.
متن کامل این مقاله نوشتۀ منیره حدادی و زینب برخورداری که در شمارۀ 66 – 67 دوماهنامۀ تخصصی گزارش میراث، دوماهنامۀ تخصصی اطلاع رسانی در حوزۀ نقد و تصحیح متون، نسخه شناسی و ایران شناسی (دورۀ دوم، سال هشتم، شمارۀ پنجم و ششم، آذر – اسفند 1393) منتشر شده است اینجا بخوانید.