میراث مکتوب- «مصفی المقال في مصنّفي علم الرجال» نگاشته‌ای سودمند از مرحوم آقا بزرگ تهرانی (۱۲۹۳ ـ ۱۳۸۹ ق) در تاريخ علم رجال شيعه است.
در اين کتاب، ۵۰۰ عالم شيعی، که نگاشته‌ای در علم رجال ـ به معنای اعم آن که شامل تراجم هم می‌شود ـ دارند، معرفی شده‌اند، زندگی نامه مختصری از آنها آمده، همراه با ذکر نگاشته رجالی آنها.
با اين حال، اين نگاشته خالی از خلل و کاستی نيست، و می‌بايست در تصحيح جديد آن، اين کمی و کاستی‌ها جبران شود:
۱. متّصدی چاپ و نشر اين کتاب، فرزند مرحوم آقا بزرگ، جناب آقای منزوی است. منزوی، متّهم است که در نشر آثار والد گرانقدرش، جانب امانت را رعايت نکرده است. مقابله اين اثر با دستنويس مؤلّف، می تواند ترديدهای احتمالی را برطرف کند، و احياناً اگر در نسخه چاپی اشتباهی روی داده باشد اصلاح شود.
۲. نگاشته‌های بسياری در علم رجال، از قلم آقا بزرگ سقط شده است، و همين طور مؤلّفينی که در رجال نگاشته‌ای دارند. بر اساس کتب تراجم و فهارس نسخ خطی، می توان مستدرکی بر اين کتاب تدارک ديد.
۳. خوب است همانند کاری که مرحوم آقا بزرگ در الذريعه انجام داده، برای نگاشته‌هايی که در اين کتاب معرفی شده و هنوز چاپ نشده، نسخه‌هايی معرفی شود.
۴. شايسته است مقدّمه‌ای تفصيلی نوشته شود و در آن تاريخ، منهج علمای شيعه در علم رجال، و نيز سير تاريخی نگارش‌های رجالی شيعه بيان شود.
اعمال اين چند پيشنهاد ـ علاوه بر تذکّر لغزش های مرحوم آقا بزرگ (مثل معرفی مشيخه ابن محبوب به عنوان يک نگاشته رجالی) ـ فائده اين کتاب ارزنده را بيشتر می‌کند؛ ان شاء الله.
پی‌نوشت:
مدتی است سودای تصحيح اين کتاب را دارم. برای اين منظور، يادداشت‌هايی و نيز حواشی بر اين کتاب نيز نوشته‌ام. اميدوارم خداوند متعال توفيق اين کار را نصيبم کند.
محمدباقر ملکیان
منبع: کاتبان ـ روایت و درایت