میراث مکتوب- حیدر آخوندزاده متخلص به آرمان آزاد، پزشک مقیم فرانسه در گفت‌وگویی دربارۀ کتاب چهارجلدی جدیدش با عنوان «دانشنامۀ حافظ شناسی» که به تازگی از سوی انتشارات «سبزان» منتشر شده است، بیان کرد: تفاوت کارم با آثار برجستۀ موجود در این حوزه در شرح و بسط شعر حافظ است.
وی گفت: در این کتاب هر بیت خواجه حافظ نه تنها معنی و تفسیر شده؛ بلکه اگر حافظ، درباره واژه‌های مهم آن شعری گفته نمونه‌های آنها شرح و بسط داده شده است؛ به‌طوری‌که گاهی شرح یک بیت خواجه 30 صفحه و گاه بیشتر شده است. همچنین اگر شعرای پیش از حافظ یا هم‌زمان وی درباره آن واژه شعری سروده‌اند نمونه‌های آنها آورده شده است.
آخوندزاده همچنین درباره منابع مورد استفاده در کتابش توضیح داد که تقریبا از تمام نوشته‌های موجود درباره حافظ؛ خصوصا مقالات، اینترنت و آنسیکلوپدی‌ها بهره برده است.
این مؤلف همچنین دربارۀ رسم‌الخط خاص کتاب اظهار کرد: خط نستعلیق زیباترین خط فارسی است و بر خطوط دیگر کاملا برتری دارد. همچنین اگر حافظ اشارهای به آیه‌ای از قرآن کرده است، عین آیه با فونت و سایز مجزا از ترجمه فارسی آن نگاشته شده است. همچنین کلیه واژه‌های مهم، از روی واژه‌نامه‌های دهخدا، معین و… ترجمه و معنی شده است و اگر تفسیری هم لازم بوده است با زبان ساده تفسیر شده، به‌طوری‌که خواننده مشکلی در فهم مطالب نداشته و نیازی به مراجعه به کتابخانه و کتاب لغت نداشته باشد.
آخوندزاده ادامه داد: اگر در بیت خواجه؛ اشارهای به داستانی، واقعه تاریخی و شخصیت معروفی شده است؛ از روی آنسیکلو پدی‌های معروف تاریخ، یک یک آنها معرفی و توضیح داده شده است به‌طوری‌که برای خواننده «دانشنامه حافظ شناسی» جای هیچ‌گونه ابهامی باقی نماند. بدین‌گونه، دانشنامه حافظ شناسی، بدل به کتاب: تاریخ، جغرافی، شیمی، فیزیولوژی، تاریخ طبیعی، جهانگردی، ادبیات فارسی، عربی، ستاره شناسی و…شده که تمام آگاهی‌های لازم را در اختیار خواننده قرارمی‌دهد، به‌طوری‌که در خانه خود؛ خویشتن را در کتابخانه بزرگی احساس می‌کند و به همین دلیل، این مجموعه نام «دانشنامه» به‌خود گرفته است.
اين پزشک ايرانی مقيم فرانسه افزود: زبان ساده ولی پر معنی‌ای که در نگارش کتاب به‌کار برده شده، و مطالب «همه فن حریف» این دانشنامه، آن‌را برای دانشجویان رشته ادبیات، ادبا، نویسندگان، پژوهشگران، پزشکان علاقه‌مند به ادبیات فارسی، شعرا، اصولا تمام دارندگان «دیپلم به بالا» قابل استفاده است.
وی درباره فیلم‌های مستند خود که درباره زندگی پنج شاعر بزرگ فارسی یعنی سعدی، حافظ، خیام، مولوی و فردوسی ساخته است اظهار کرد: این فیلمها رنگی، استریو، هوت دفینیسیون و هرکدام طبق ضوابط بین‌المللی در پنجاه و دو دقیقه روی «بلو ری» و به زبان‌های فارسی، انگلیسی و فرانسه ضبط شده و تاکنون اکران نشده است.
آخوندزاده افزود: عنوان این فیلمها: «در چهار گوشه جهان» بوده و هر کدام درباره یکی از شهرها یا جاهای تاریخی دنیاست. در این فیلمها «حرف کمتر و تصویر بیشتر» مورد توجه من بوده است. چند نمونه آنها عبارت است از: ابیانه، مسکو، مالت، مالاگا و کازابلانکا، ریو دوژانیرو، شانگهای، سنگاپور، سن پطرزبورگ، وین، تبریز، پکن و…
وی ادامه داد: فیلمبرداری، مونتاژ، صداگذاری، موزیک و…همه با خودم بوده است و غیر از یک یا دو مورد که در انجمن پزشکان نشان داده شده تا کنون به هیچ سازمانی ارایه نشده است.
این نویسنده کتاب «دانشنامه حافظ شناسی» درباره اینکه شیوه رفرنس دهی کتابش که به شیوه علمی ای.پی. ای(APA) نیست گفت: منابع پایانی به همان صورتی‌که در مقاله مورد استفاده نگاشته شده؛ آورده شده است و تعداد منابع گاهی به بیش از پنجاه می‌رسد. همچنین در متن کتاب نه تنها به منابع لازم اشاره شده بلکه گاهی حتی بیشتر از متن، از منبع مورد استفاده شرح و توضیح داده شده است.
وی درباره به کار بردن معنی لغات از لغت‌نامه دهخدا در متن کتاب، اظهارکرد: فقط از لغت‌نامه دهخدا استفاده نکرده‌ام و واژه نامه‌های دیگر را نیز به کار بردهام. گاهی در واژه‌نامه دهخدا حاشیه بیشتر از متن است و یافتن معنی یک لغت در واژه نامه‌های دیگر ساده‌تر است و من از آنها نیز بهره بردهام چراکه 95 درصد مردم، و بیشتر خوانندگان، لغت‌نامه دهخدا را در منزل خود ندارند، لذا چنانچه به واژه‌ای برخوردند که معنی آن را نمی‌دانند، باید دانشنامه را کنار گذاشته و به کتابخانه‌ای که لغت‌نامه دهخدا را داراست – همه کتابخانه‌های دنیا آن را دارا نیستند- بروند. من این اتلاف وقت را با شرح معنی واژه در متن کتاب، از بین برده و خواندن آن را آسان کردهام.
آخوندزاده در انتها در بیان هدف خود از نگارش این کتاب گفت: من در تخصص پزشکی خود به اندازۀ کافی مقاله و کتاب نوشته‌ام و در رشتۀ پزشکی به اندازۀ توانم به جامعه خدمت کردهام. بنابراین بر آن شدم که باقی عمر را صرف کاری غیر از پزشکی کنم و از خود یادگاری باقی بگذارم. برای نگارش این دانشنامه از 30 سال پیش پژوهش‌هایم را آغاز و شروع به جمع‌آوری مطالب کردهام و هم اکنون در 85 سالگی هر روز تا 11 شب به نگارش آن مشغول و باقی عمر را به حافظ پژوهی و نگارش «دانشنامۀ حافظ شناسی» وقف کردهام و هم اکنون مشغول نگارش جلد هشتم آن هستم.
گفتنی است چهارجلد از مجموعه «دانشنامۀ حافظ‌شناسی» نوشتۀ حیدر آخوندزاده از سوی انتشارات ناشران سبزان در 250 نسخه منتشر شده است.
منبع: ایبنا