میراث مکتوب- اسناد حاج محمدحسن امین دارالضرب، مشهور به کمپانی (متوفی ۱۳۱۶ ق) شامل نامه های بازرگانان و نمایندگان طرف معاملات و مراجعات وی، پس از فوت، از خانه مسکونی او در نزدیکی حمام فیروزه، توسط تنها فرزند ذکور او، حاج محمدحسین امین الضرب ( ۱۲۸۹- ۱۳۵۱ ق) به خانه ای در سه راه امین حضور که توسط پدر خریداری شده بود، ولی در آن سکونت نکرده بود، در صندوق ها و گونی های شماره شده، منتقل شد. اسناد و مکاتبات حاج حسین آقا نیز به مرور به مجموعه اضافه شد. مجموعه اسناد باقی مانده از امین الضرب ها، پس از بازگشت دکتر اصغر مهدوی از فرنگ در سال ۱۳۶۶ شمسی از صندوق ها و گونی ها با دقت بیرون کشیده شد و آنچه از گزند محفوظ مانده بود، با شناسایی و شماره گذاری و ایجاد پرونده هایی، نظم و ترتیب یافت. این کار با همکاری مهدی قمی نژاد به فرجام رسیده است.
روشی که دکتر مهدوی و استاد افشار برای انتشار این مجموعه به کار برده اند، به این صورت است که یک یک اسناد و نامه های خاص هر محل در پرونده های مربوطه، خوانده و مطالب مفید به تناسب موضوع، استخراج و روی برگه های کوچک یادداشت شود و به هر برگه عنوان موضوعی مربوط داده شود. در نقل مطالب، تأکید بر اصول باشد و تلخیص و کوتاهی رعایت شود به صورتی که گاه عین نوشته و گاه مضمون آن به صورت نقل قول و روایت بیاید. در مواردی که توضیحی برای روشن شدن موضوع لازم باشد، میان [ ] گذارده شود. در تمام بخش ها مطالب بر اساس تقدم و تأخر تاریخی، با ذکر نام نویسنده نقل شود. شماره پرونده هر کس در بخش اول ذکر شود. نامه های نمایندگان و مباشران و افراد دیگر، علاوه بر مطالب مفید در ارتباط با تجارت و معاملات مرسوم آن زمان، شامل اطلاعات سودمندی درباره رخدادها، موقعیت و مدیریت حاکمان، اوضاع شهرها، وضعیت اداری و راههای رفع مشکلات آن، امنیت راهها، مالیات و گمرک، مجازات ها، صرافی و دلالی، حمل و نقل، مراسلات پستی، آب و هوا، املاک، وضعیت کشاورزی و محصولات، بیماری ها و … است.
گفتنی است پیش از این مجموعه از اسناد خاندان مهدوی، هفت مجموعه دیگر از گنجینه اسناد اصغر مهدوی به چاپ رسیده بوده است که عبارتند از:
مجموعه اسناد و مدارک چاپ نشده درباره سیدجمال الدین مشهور به افغانی
اسناد تجارت ایران در سال ۱۲۷۸ قمری
یزد در اسناد امین الضرب
کرمان در اسناد امین الضرب
فهرست کتابخانه اصغر مهدوی
تبریز در اسناد امین الضرب
القاب و مناصب و اسناد امین الضرب
خراسان در اسناد امین الضرب؛ به اشراف ایرج افشار؛ به کوشش نرگس پدرام و مژده مهدوی؛ تهران: انتشارات ثریا؛ چاپ اول: ۱۳۹۰؛ قطع وزیری؛ ۱۷+۶۸۴ صفحه؛ ۱۵۰۰۰ تومان
روشی که دکتر مهدوی و استاد افشار برای انتشار این مجموعه به کار برده اند، به این صورت است که یک یک اسناد و نامه های خاص هر محل در پرونده های مربوطه، خوانده و مطالب مفید به تناسب موضوع، استخراج و روی برگه های کوچک یادداشت شود و به هر برگه عنوان موضوعی مربوط داده شود. در نقل مطالب، تأکید بر اصول باشد و تلخیص و کوتاهی رعایت شود به صورتی که گاه عین نوشته و گاه مضمون آن به صورت نقل قول و روایت بیاید. در مواردی که توضیحی برای روشن شدن موضوع لازم باشد، میان [ ] گذارده شود. در تمام بخش ها مطالب بر اساس تقدم و تأخر تاریخی، با ذکر نام نویسنده نقل شود. شماره پرونده هر کس در بخش اول ذکر شود. نامه های نمایندگان و مباشران و افراد دیگر، علاوه بر مطالب مفید در ارتباط با تجارت و معاملات مرسوم آن زمان، شامل اطلاعات سودمندی درباره رخدادها، موقعیت و مدیریت حاکمان، اوضاع شهرها، وضعیت اداری و راههای رفع مشکلات آن، امنیت راهها، مالیات و گمرک، مجازات ها، صرافی و دلالی، حمل و نقل، مراسلات پستی، آب و هوا، املاک، وضعیت کشاورزی و محصولات، بیماری ها و … است.
گفتنی است پیش از این مجموعه از اسناد خاندان مهدوی، هفت مجموعه دیگر از گنجینه اسناد اصغر مهدوی به چاپ رسیده بوده است که عبارتند از:
مجموعه اسناد و مدارک چاپ نشده درباره سیدجمال الدین مشهور به افغانی
اسناد تجارت ایران در سال ۱۲۷۸ قمری
یزد در اسناد امین الضرب
کرمان در اسناد امین الضرب
فهرست کتابخانه اصغر مهدوی
تبریز در اسناد امین الضرب
القاب و مناصب و اسناد امین الضرب
خراسان در اسناد امین الضرب؛ به اشراف ایرج افشار؛ به کوشش نرگس پدرام و مژده مهدوی؛ تهران: انتشارات ثریا؛ چاپ اول: ۱۳۹۰؛ قطع وزیری؛ ۱۷+۶۸۴ صفحه؛ ۱۵۰۰۰ تومان
معرفی نشریه از زکیه بیات