میراث مکتوب- کتاب «واژه‌گزینی در ایران و جهان» عنوان کتابی از «رضا منصوری» است که در سال ۱۳۹۰ در انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر شده است.
به گزارش روابط عمومی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در دنیای امروز که فنّاوری به سرعت در حال پیشرفت و گسترش است اگر به زبان ملّی توجه نشود و تنها در دایرۀ محاورات عادی اقشار مختلف مردم یا حوزۀ ادبیات قدیم، محدود بماند به‌تدریج به حاشیه رانده می‌شود و منسوخ می‌شود و نمی‌تواند همگام با رشد فنّاوری پیش برود و عقب می‌ماند.
هر ملّتی برای رشد تفکر نیاز به رشد و توسعۀ زبان بومی‌اش دارد، هرچند در کنار آن به استفاده از یک زبان بین‌المللی برای تعاملات علمی نیز نیاز دارد. در مقطع تاریخی طولانی زبان عربی زبان علم بود، اما سده‌هاست که زبان انگلیسی به عنوان زبان بین‌المللی پذیرفته شده و در مناسبات علمی و بین‌المللی از این زبان استفاده می‌شود.
وقتی در ایران تفکر رشد پیدا می‌کند که بتوانیم صحبت‌های عادی‌مان را به زبان فارسی انجام دهیم. ضرورت دارد که سرعت تحول و رشد زبان همسو با فنّاوری افزایش پیدا کند. کشور ما نیز همسو با سایر کشورهای جهان شاهد رشد فنّاوری و ابزار آن است و همین امر نگرانی‌هایی را نیز برای اهل زبان بوجود آورده و بیش از پیش ضرورت بحث واژه‌گزینی را پیش کشیده است.
برخی بر این باورند که با توجه به سرعت رشد علم و فنّاوری، زبان فارسی آمادگی ساخت واژگان جدید را ندارد. برخی نیز حتی پیش از تأسیس فرهنگستان اول، با واژه‌سازی‌ها مخالف بوده و هستند. در دورۀ فرهنگستان دوم کار به جایی می‌رسد که تقی‌زاده حتی خود کلمۀ واژه را به باد سخره می‌گیرد و زمانی هم سید جعفر شهیدی به واژۀ پدافند می‌تازد و طرح مسئله می‌کند که فرهنگستان زبان فارسی با این هزینۀ گزاف چه می‌کند.
این روزها نیز هر از چندی یکی از طنّازان روزگار، واژه‌ای خودساخته را از خورجین بیرون می کشد و به اسم واژه‌های تازه مصوّب فرهنگستان زبان و ادب فارسی به خورد مردم می‌دهد و اسباب طنز عده‌ای را فراهم می‌کند. طرح چنین موضوعاتی خود ناشی از این موضوع است که واژه‌گزینی در زبان فارسی، مسئلۀ امروز و دیروز نیست و از دیرباز اهمیت داشته است و از دورۀ مشروطه به این سو این مسئله بیش از گذشته مهم شده است.
رضا منصوری در کتاب واژه‌گزینی در ایران و جهان، ضمن دادن اطلاعات اجمالی تلاش کرده تا دورنمایی از روند واژه‌گزینی در ایران و سایر کشورهای جهان را پیش روی مخاطبان ترسیم کند.
البته ذکر این نکته هم خالی از لطف نیست که لفظ «واژه» به معنی اصطلاح فنی و واژه‌گزینی در گروه‌های واژه‌گزینی مرکز نشر دانشگاهی مرسوم شد و پس از آن به تصویب فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآمد.
مفهوم «واژه‌گزینی» در ایران، به خاطر سنّت و مسائل متفاوت، کمابیش مستقل از مفهوم این فعالیت در کشورهای دیگر، به‌ویژه کشورهای صنعتی و رو به رشد است.
استنباط عموم در ایران از واژه‌گزینی، یافتن برابرنهادۀ فارسی در مقابل کلمه‌های بیگانه است. در صورتی که در کشورهای صنعتی پیشرفته منظور از آن استاندارد کردن مفاهیم و الفاظی است که بر آن‌ها اطلاق می‌شود. به این ترتیب مضمون سنّتی واژه‌گزینی در ایران فقط بخشی از مفهوم بین‌المللی واژه‌گزینی را در برمی‌گیرد.
این رشتۀ مطالعاتی در دو دهۀ آخر سدۀ بیستم میلادی، رشد بسیاری داشته است و به علت ماهیت میان‌رشته‌ای یا فرارشته‌ای بودنش گاه آن را بخشی از زبان‌شناسی تلقی کرده‌اند.
منصوری در بخشی از کتاب به تفصیل دربارۀ روند واژه‌گزینی در ایران پرداخته است.
