میراث مکتوب- «نظامیه طبی کالج» (Nizam’s Institute Of Medical Sciences) که با نامِ مخفّف NIMS شناخته می شود، یکی از مشهورترین کالج‌هایِ طبّی در زمینه طبِ یونانی (طبّ اسلامی) در قارّه آسیا است که در منطقه چار مینار، روبروی مسجد مکّه در شهرِ حیدرآباد در ایالتِ آندراپَرَدیش هندوستان قرار دارد.
در این کالج نسخه‌هایِ خطّیِ نفیسی در طب نگهداری می‌شود که یکی از آنها «القانون فی الطّب» تالیفِ ابن سینا است که در سالِ 1596م طبع شده است.
«مرکز جمعة الماجد للثاقة و التراث» پس از ملاقات و گفتگوهایِ متعدّد با مسولینِ این کالج، قراردادی امضا کردند برایِ تصویرِ نسخه‌هایِ خطّیِ موجود در کالج: 300 نسخه در 150 مجلّد. در خلالِ کار، تیمِ عکس‌برداریِ «مرکز جمعة الماجد للثاقة و التراث» متوجّه شدند که در زیرزمینِ کتاب‌خانه اوراقی از کتاب‌هایِ آسیب‌دیده و کتاب‌هایِ کهنه و قدیمی است. با اجازه مسئولینِ کالج، به آنجا رفتند و پس از جستجو و تحقیق در کمالِ شگفتی متوجّه شدند که تعدادی نسخه‌هایِ خطّی در بینِ این کتاب‌هایِ پوسیده و آلاتِ شکسته است. پس از گردآوری، پاک کردن و تنظیم اوراق، 270 نسخه‌‌خطّی یافتند که پس از مرمّتِ کامل، آنها را به عنوانِ دارایی‌هایِ کالج به مسئولینِ مربوطه تحویل دادند. به این ترتیب، تعدادِ کلِ نسخه‌هایِ موجود به 570 نسخه رسید که 330 نسخه در موضوع طب است.
برخی از عنوانِ نسخه‌ها عبارتند از:
1- القانون فی الطب // ابن سینا
2- میزان الأطبّاء // تقی‌الدّین
3- خواص آدمیة // محمّد قاسم
4- شرح قانونجه // محمّد ارزانی
5- طب اکبر // حکیم ارزانی
6- صحّت الامراض // پیر محمّد
7- شرح القانون // علی گیلانی
8- مفرّح‌القلوب // ارزانی
9- الشفاء // ابن سینا
10- تخصیص المجرّبات // حکیم شیخ
11- وسیلة الشفاء// محمّد باقر
12- طبّی خزانه شاهی بیجاپور
13- طب داراشکوهی// مسیح الزّمان
14- طب فریدی قرابادین شفایی
15- قرابادین معصومی // معصوم بن کریم
16- شرحِ اسباب // نفیس بن عوض
17- نسخه واجب الحفظة// محمّد اکبر
18- طب اورنگ‌شاهی
19- علاج الاطفال // سیّد فضل علی
20- تشریح اعضاء دکتری
21- سرّ العلاج // کلیم بدایت الله
22- منتخب الاطبّاء // خیرالله
23- دکتری پراکشن // ملک حکیم محمّد حسین
24- طبابتِ حیدرآباد // فلمنگ بیادر
25- تذکرة الشیخ داود الانطاکی فی الطّب
26- معدن الشّفاء // سکندرشاهی
27- رسالة حکیم رضا علی
28 – معالجات و طب شهابی
29- طب اکبر // محمّد اکبر
30- مفردات تحفة المومنین رایف
31- بیاض نسخه‌جات // قرابادین
32- بیاض نسخه‌جات // حاجی محمّد مکّی
33- قرابادین // قاموی الادویة
34- عجالة النّافع // حکیم شریف خان
35- جامع مرکبات دکتری
36- رسالة طاعون // سیّد محمّد قاسم
37- منتخب الادویة // محمّد قمرالدّین
38- المعالجات البقراطیة
39- مفردات سیحایی
40- تاریخ حکماء یونان
41- مخزن المفردات
42- رسالة اقسام الامراض
43- طب احمدی
44- طب حسینی
45- جرّاحی (کتاب فی علم الجراحة)
46- رسالة جذام / رسالة داء الاسد
47- خواص الادویة
48- جامع القوانین
49- معالجات جرّاحی
50- منتخب دستور الاطبّاء
51- دستور العلاج
52- کتاب فی علاج الفرس
53- مختصر صناعة الطّب
54- حدود الامراض
برگرفته از مقاله: «مکتبة کلیة الطّب النّظامیة الحکومیة بحیدرآباد- ولایة أندربرادتش- الهند»، مقاله‌نویس: دکترعزالدّین بن زغیبة، مجله «آفاق الثقافة و التراث»، «مرکز جمعة الماجد للثاقة و التراث»، دُبی، شماره 76، سال: 2011.
این شماره مجلّه را از اینجا دانلود کنید:
http://www.almajidcenter.org/ar/publications.php?lan=en&type=1
منبع: پایگاه نسخ خطی