میراث مکتوب – تاریخ مغول و ایلخانان یکی از پیچیده‌ترین و مشکل‌ترین دوره‌های تاریخی ایران است، چه به لحاظ گستردگی بی‌حد و حصر میدان عملیاتی آنها، چه به سبب دشواری نام‌ها و عناوین، نوشته‌ها، اسناد و مدارک که بعد از قرن‌ها هنوز تا حدودی نامأنوس باقی مانده‌اند و همچنین چه به لحاظ ترس و کینه‌ای که هر ایرانی خواه ناخواه نسبت به آنها در خود احساس می‌کند.
در هر صورت به سبب تعلیمات تاریخی که در مدارس از ابتدایی و متوسطه گرفته تا مراکز دانشگاهی به جوانان داده می‌شود، به ناچار نوعی احساس ترس و کینه نزد همگان نسبت به آنها به وجود می‌آید. البته این حالت درونی شاید موجه باشد، ولی نباید مانع از مطالعه و تحقیق دقیق درباره آنها و دوره آنها بشود، چه همین ترویج نوعی بیگانگی و بی‌اعتنایی به تاریخ این مملکت خواهد بود.
اثر حاضر جنبه میان رشته‌ای دارد که به نحوی در آن در درجه اول به تاریخ ایران توجه شده اما از آنجا که رشته اصلی نگارنده فلسفه غرب است، به ناچار در این کل این نوشته نگاه تاریخی به نحوی همراه با تأمل فلسفی بوده است. البته نزدیک‌سازی تاریخ و فلسفه به سهولت میسر نمی‌شود، زیرا به معنایی فلسفه حب حکمت و تاریخ روایت گذشته است. فیلسوف تا حدودی مستقل از زمان و مکان به تامل می‌پردازد، اما مورخ را درجه اول مقید به زمان و مکان معین می‌کند و در واقع تابع این شرایط بنیادی می‌شود. در میان علوم انسانی، تاریخ جزئی‌ترین رشته محسوب می‌شود.
مورخ با این وقایع بعینه روبرو نمی‌شود بلکه آنها را با مطالعه و تحلیل اسناد و مدارک باقی مانده از گذشته و احیانا گواهی و شهادت افرادی که در همان دوران زندگی کرده‌اند شناسایی می‌کند. البته فلسفه (بدون اینکه الزاما جزو علوم انسانی و یا علوم تحصلی دیگر باشد) کلی‌ترین نمونه شناخت است و بدون اکتفاء به محسوسات، مستقلا به تأمل می‌پردازد، فلسفه حتی با معقولات اولیه سروکار ندارد و بیشتر نظر به معقولات ثانویه دوخته و بر اساس آنها به تفکر می‌پردازد. به سبب کلی بودن فلسفه و توجه به جزئیات در تاریخ، آن دو به ناچار در یک خط افقی در دو قطب متقابل انتهایی قرار می‌گیرد و به نظر می‌رسد که سنخیت واقعی با یکدیگر نمی‌تواند داشته باشند.
فهرست مطالب کتاب به شرح زیر است:
مقدمه
مختصری دربارۀ چنگیزخان و ایلخانان ایران
تبریز پایتخت ایلخانان
آثار تاریخی شهر مراغه، بر حسب گزارش‌های آندره گُدار، معمار و باستان‌شناس فرانسوی
حماسه و عرفان سنت ایرانی و قدرت حکومتی ایلخانان
جریان پیشروی مغول در اروپا و سفر کارپینی، اولین نماینده پاپ به مغولستان
از گیوم اهل روبروک تا مارکوپولو
مفهوم وزارت و رجال ایرانی در خدمت ایلخانان مغول
خواجه نصیر‌الدین طوسی
سهم خاندان جوینی در تاریخ ایران
خواجه رشید‌الدین فضل‌الله همدانی
دو مستشرق اروپایی که درباره خواجه رشید‌الدین تحقیق کرده‌اند
قطب‌الدین شیرازی و علامه حلی
درباره بعضی از صاحب‌منصبان دیگر ایلخانان
«یاسا»های غازان خان برای حل مشکلات عصر خود
چند نکته پایانی
عکس‌ها
مجتهدی ، کریم، مغولان و سرنوشت فرهنگی ایران (مجموعه تحقیقات تاریخی فلسفی)، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 395 صفحه، قطع: وزیری، بها: 280000 ریال، 1395.