میراث مکتوب – دستورالعلاج، اثر طبي سلطان علي خراساني جنابدی، از پزشكان دربار ازبكان است كه پس از چهل سال طبابت و سفر در ركاب كوچكونجي خان، به درخواست سلطان محمود ازبك، تاليف شده است.
از اين كتاب كه متني شبه ادبي محسوب مي شود بيش از سي نسخه، در كتاب خانه های ايران و جهان موجود است. سلطانعلی در زمان حكومت ابوسعيد بهادرخان به دستور وي تكمله ای شانزده بابي بر كتاب افزود، كه اين تكمله در حكم مقدمه دستورالعلاج مي باشد. در نسخه های موجود، مقدمه شانزده بابي ديده نمي شود، بلكه به صورت كتابی جداگانه موجود است. در چاپ های سنگي، مقدمه در ابتداي كتاب قرار داده شده است. با مراجعه به فهرست ها نسخه های متعددی از كتاب شناسايي شد. پس از آن با مطالعه كتاب های تاريخی دورۀ صفوی و و كتاب هایی كه به معرفي متون طبی فارسی پرداخته اند و معدود كتاب هايی كه درباره سلسله ازبكان موجود بود، اطلاعاتي درباره ازبكان و كتاب دستورالعلاج به دست آمد. از اين ميان اطلاعات درباره سلطانعلي بسيار اندك ومنحصر به گفته هاي خودش در مقدمه كتاب ميشد.در نثر دستورالعلاج نيز برخي ويژگي هاي نحو زبان عربي، مانند مطابقت صفت و موصوف، فعل هاي شروع و همچنين استفاده از فعل های كهن فارسي، واژه هاي قديمي و تقليد از سبك هاي گذشته ديده مي شود.از نظر اصول نگارشي رعايت پيوسته نويسي در كلمات مركب و جدانويسي در پيشوندهای فعلي و پايبندي به نگارش تنوين نصب و علامت مد در مصوت آ از ويژگی های مهم اين كتاب است. در اين پژوهش استنساخ و معرفي كتاب بر اساس قديمي ترين و كاملترين نسخه موجود انجام گرفته است.
متن کامل این مقاله نوشتۀ نجمه دری، حشمت الله آذرمكان و سارا مسرور که در مجله متن شناسی ادب فارسی ، سال دهم، شماره 1 بهار 1397 منتشر شده است اینجا بخوانید.