میراث مکتوب- سومین کنفرانس بین‌المللی گرجستان و قفقاز (گذشته، حال، آینده) در دانشگاه گرجستان برگزار شد در این کنفرانس سه روزه که از روز جمعه تا یکشنبه (۱۱، ۱۲ و ۱۳ آبان ماه ۱۴۰۳) در ساختمان شماره ۴ دانشگاه گرجستان در شهر تفلیس برگزار شد، بیش از ۱۵۰ سخنرانی در ۵ سالن جداگانه بصورت همزمان ارائه شد. طی این سخنرانی‌ها که عمدتاً بصورت حضوری و بعضاً مجازی ارائه شد، امین قزلباشان، گرجی‌پژوه تاریخ گرجیان خوزستان نیز با موضوع: «جایگاه اشراف گرجیِ خوزستان در تاریخ ایران» به‌صورت مجازی سخنرانی کرد.
در این سخنرانی الکساندر چولوخادزه، رئیس گروه شرق‌شناسی مؤسسۀ مطالعات گرجستانی تاماز برادزه از دانشگاه گرجستان سخنرانی قزلباشان را از زبان فارسی به گرجی ترجمه می‌کرد.
قزلباشان طی این سخنرانی به کیفیت ورود گرجی‌ها در خوزستان از چهار قرن پیش، استقرار آنها، و ویژگی‌های دودمانی‌شان اشاراتی کرد. او در این باره پیرامون سه دودمان گرجی‌تبار خوزستانیِ میرشکارباشیان، باراتاشویلی‌ها و آبینه‌زادگان سخنانی ارائه و اشاره کرد که جزئیات بسیاری از تاریخ این دودمان‌ها موجود است که طی ۸ عنوان تألیف، پیش از این منتشر شده و در برخی از مراکز ایران‌شناسی گرجستان قابل دسترسی و مطالعه است.
کارشناس مطالعات نوین نسب‌شناسی و تاریخ گرجیان خوزستان تأکید کرد که مطالعات در حوزه گرجی‌پژوهیِ خوزستان اگرچه بطور مستقیم و غیرمستقیم پیشینه‌ای ۵۰ ساله دارد، اما با همه این اوصاف هنوز نوپا و در ابتدای راه است. او اشاره کرد که خوشبختانه عمده نیاکان این گروه از گرجیان ایران از سنوات قدیم نسبت به مکتوب کردن شجره‌نامه‌ها و نسب‌نامه‌های خانوادگی خود همت گمارده و مستندات خوبی برای نسل‌های پس از خود باقی گذاشته‌اند که این علاوه بر مستندات مکتوب در تواریخ محلی و ملی است که از دوران صفویه تا زندیه و حتی قاجار وجود دارد.
در انتها، یکی از اساتید گرجی ضمن تشکر از سخنرانی قزلباشان، درخواست کرد که محتوای این سخنرانی بصورت مقاله‌ای مفصل در اختیار مسئولین کنفرانس قرار داده شود تا پژوهشگران گرجستانی هم بتوانند از آن بهره ببرند.
شاید یکی از ناشناخته‌ترین اقوام در ایران، گرجیان باشند. داستان گرجیان و کوچانده شدن آنها به ایران به زمان شروع به کار دودمان صفوی در ایران بازمی‌گردد. در حمله شاهان صفوی به شهرهای گرجستان، بسیاری از شهرهای گرجستان غارت شد. در سال ۱۰۲۴ هجری قمری شاه عباس صفوی به منطقه کاختی گرجستان حمله برد و پس از کشت و کشتار بسیار و غارت، تعداد ۳۰۰ هزار نفر از گرجیان را به ایران کوچاند. برخی از گرجیان به منطقه شمال کشور (گرجی محله) کوچانده شدند و بسیاری دیگر به صورت موقت در اصفهان ساکن شدند.
سپس مدتی به شهر تازه تأسیس نجف آباد کوچانده شدند و در نهایت به منطقه فریدن که در آن زمان راه ورودی مناطق غربی به اصفهان بود اسکان داده شدند. اسکان داده شدن گرجیان در منطقه فریدن دو دلیل عمده داشته است: نخست با اسکان گرجیان در این منطقه امنیت پایتخت صفوی (اصفهان) تأمین می شد و مهاجمان با گرجیان درگیر می‌شده‌اند. دوم دربار صفوی با این کار قصد داشت که گرجیان را به صورت عذاب آوری از بین ببرد. مهمترین شاخص فرهنگی گرجیان ساکن ایران زبان آنها است.
آثاری که امین قزلباشان درباره تاریخ گرجیان منتشر کرده است:
کتاب «نسب‌نامه»: اثری به تصحیح امین قزلباشان با همکاری علیرضا چنگیزی و رضا خضریان. این کتاب دربرگیرندۀ اطلاعات فراوانِ نسب‌شناسیِ خوانینِ گرجیِ خوزستان از سال ۱۱۶۵( ه.ق) تا عصر حاضر است که دست‌نوشته‌های نسب‌شناسانِ پیشین در صد سال گذشته را به رشتۀ تصحیح درآورده است.
کتاب: «از بیرتویسی تا بندبال»: این کتاب نیز اطلاعات خاندان گرجی‌تبار باراتاشویلی در بازه‌ای ۵۰۰ ساله از سال ۹۴۷( ه.ق) تا زمان معاصر شامل تاریخ گرجستانی و ایرانی خاندان باراتاشویلی را دربر می‌گیرد.
کتاب «خاندان باراتاشویلی در ایران»: کتاب مذکور تجمیع‌شده‌ای از دو کتاب پیشین است با اصلاحات و اضافاتی که بیش از ۲۵۰ صفحه به کتاب اضافه کرده و دربرگیرنده تاریخ خاندان باراتاشویلی از اوایل قرن پانزدهم میلادی تا دورۀ معاصر در ایران و گرجستان است یعنی حدود شش قرن. این کتاب در حال حاضر منسجم‌ترین پژوهش فارسی پیرامون تاریخ خاندان گرجی تبار باراتاشویلی در ایران محسوب می‌شود. این کتاب مجموعه کاملی است از کتابت سیر تحولات مرتبط با این دودمانِ فرمانفرمای گرجی‌تبار در تاریخ ایران. همچنین مجموعه‌ای از اسناد خانوادگی، اسناد درگیری‌های عواملی از این دودمان در اتفاقات موسوم به سال حزبی در دزفول، شرح حال برخی از اقوام سببی این خانواده در نظام پادشاهی گرجستان عصر صفوی، تصاویری از برخی اعقاب سرشناس معاصر آنها در خوزستان، نقش مُهرها و بسیاری مطالب دیگر، در این کتاب به مخاطبان عرضه شده است.
کتاب «دودمان‌های فراموش شده» جلد اول: این کتاب شامل معرفی برخی دودمان‌های تاریخ‌دار و تاریخ‌ساز عصر صفوی است که به برخی خاندان‌های گرجی‌تبار نیز پرداخته است.
کتاب «دودمان‌های فراموش شده» جلد دوم: این کتاب شامل معرفی برخی دودمان‌های تاریخ‌دار و تاریخ‌ساز عصر قاجار است که طی آن به برخی از خاندان‌های گرجی‌تبار نیز اشاره شده است.
کتاب «گفتارهایی در باب گرجیان خوزستان»: این کتاب جلد اول از مجموعه مقالات سخنران نشست حاضر است که برخی از آن مقالات در ایران و گرجستان منتشر شده است.
کتاب «باراتاشویلی‌ها و آل‌کثیر (یک ازدواج سیاسی)»: این کتاب نیز به تاریخچۀ پیدایشِ خاندان سامری‌های دزفول می‌پردازد که نوادگانی ماحصلِ ازدواجی سیاسی بین خاندان گرجی‌تبار باراتاشویلی و قبیلۀ عرب آل‌کثیر هستند.
کتاب «بزرگ‌زادگان»: این کتاب هم به بررسی اکوسیستم پرورشی اولاد بزرگ‌زادگان در عرصۀ حکمرانی اشاره می‌کند که به نمونه‌هایی از خاندان‌های گرجی تبار در آن اشاره شده است.
منبع: ایبنا