میراث مکتوب- شاهنامهخوانی آیینی خجسته برای شناخت باورهای ژرف اساطیری و شخصیتهای سترگ این مرز و بوم است که ریشه در ژرفای هزارههای تو در توی فرهنگ ایرانی دارد. در روزگاران کهن این آیین را «گوسانها» انجام میدادند؛ بدان شیوه که با حضور در جمع مردم برای آنان قصههایی از روزگاران پیشاتاریخی و تاریخی نقل میکردند و باورها و اندیشههای ماندگار فرهنگ و تمدن ایرانی را در قالب قصههای شاهان و پهلوانان خجسته و گجسته برای مردم حاضر در جلسات با زیباییهای لفظی و معنایی بیان مینمودند.
این آیین و سنت نیکو با خلق شاهنامۀ فردوسی با محوریت شاهنامهخوانی ادامه یافت؛ با این تفاوت که در مجالس نقالی به نقل روایتهایی از داستانهای شاهنامه توجه میشد که به صورت شفاهی و سینه به سینه از نقالان پیشین شنیده شده بود و گاه در جزئیات و کلیات داستانها با روایتهای شاهنامه تفاوتهای فراوان داشت. بدین دلیل از دیرباز نقل نقالان حاوی اطلاعات فراوانی برای تحلیل و شناخت دقیقتر شخصیتهای اساطیری و نیمه اساطیری و خویشکاریهای آنان به شمار میآمده است که با عنوان «طومار» آن نقال شناخته میشود. در سالهای اخیر انتشار طومار نقالان از کارهای پژوهشی ارزشمندی است که با کوشش استادانی چون دوستخواه و آیدنلو صورت پذیرفته است.
به اعتقاد شاهنامهپژوهان نامبرداری چون ابوالفضل خطیبی و میرجلال الدین کزازی مهمترین طومار نقالی روزگار ما متعلق به نقال شهیر بروجردی، مرحوم سید مصطفی سعیدی است. مرشد سعیدی طومار خویش را به تشویق اساتید حوزۀ شاهنامهپژوهی با عنوان طومار مرشد سعیدی در قالب دو جلد چاپ نموده است. این نقال فرهیخته با صدای گیرا و جذاب خود، سالها به نقل طومار خویش در مجالس عمومی و قهوهخانههای خیابان دوازده متری بروجرد اهتمام میورزید و در سالهای اخیر در مجامع ادبی و شاهنامهپژوهی و برخی شبکههای تلویزیونی داخلی و برونمرزی به عنوان مهمان ویژه به نقل طومار خویش میپرداخت.
متأسفانه سکونت ایشان در شهرستان بروجرد و بیتوجهی فرهیختگان و مسئولین در بازشناسی و معرفی وجوه عمیق اطلاعات گرانسنگ ایشان موجب عدم شناخت بایسته ایشان گردید؛ چنان که از دانش فراوان و نقل فوق زیبای ایشان به شایستگی استفاده نشد و در حالی از این دنیا رخت بربست که آنچنان که شأن علمی ایشان بود شناخته نشد. افسوس و صد افسوس. رحمت الله علیه.
غلامرضا شمسی. دبیر زبان و ادبیات فارسی. بروجرد. دوم اسفند۱۳۹۸.