میراث مکتوب- مراسم نکوداشت غلامعلی حدادعادل، روز دوشنبه، ۱۱ تیرماه 1402 در تالار وحدت با حضور مجتبی خامنه‌ای، مصطفی محقق داماد، محمد مهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سید محمدی هاشمی، جانشین وزیر ارشاد، محمود عابدی، محمدرضا ترکی، مسعود جعفری جزی، منوچهر صدوقی سها، گلعلی بابایی، سیدسعید رضا عاملی، علی‌اکبر صالحی، سفیر کشورهای هند، ترکیه، قزاقزستان و تاجیکستان در ایران، اعضای فرهنگستان زبان و ادب فارسی و بنیاد سعدی برگزار شد.
محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این آیین با تبریک روز مباهله، گفت: اوایل تشکیل دولت انقلابی و مردمی برای تجلیل از دانشمند فرزانه دکتر حدادعادل در جلسه‌ای حاضر شدم و عرض کردم وزارت فرهنگ وظیفه دارد جلسه‌ای در شأن مقام رفیع علمی او برگزار کند. امروز مفتخر هستیم در تالار وحدت میزبان اهالی فضل، ادب و دانش، اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی و همه بزرگانی باشیم که به پاس یک عمر تلاش و مجاهدت مرد دوست داشتنی حوزه فرهنگ و ادب و دانش ایران زمین استاد غلامعلی حدادعادل گرد هم آمدند.
اسماعیلی گفت: خدای بزرگ را شاکر هستیم که جمهوری اسلامی چنین شخصیت فرهیخته و اهل فرهنگی را در حوزه سیاست دارد و از نشانه‌های فرهنگی بودن نظام جمهوری اسلامی وجود چنین شخصیت‌هایی است که در راس آن امام راحل (ره) و رهبر فرزانه انقلاب هستند که وجود ایشان برای همه ما موهبتی بزرگ به‌شمار می‌آید.
او در بخش دیگری از سخنان خود، بیان کرد: آقای حدادعادل در عرصه‌های مختلف سیاسی کشور حضور داشت. او در مجلس ششم که شرایطی ویژه داشت وارد مجلس شد و به خوبی از ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب اسلامی صیانت کرد؛ در قامت ریاست قوه مقننه در مجلس هفتم تلاش کردند این نهاد را در تراز انقلاب اسلامی قرار دهند.
او خاطرنشان کرد: هرجا که حداد عادل نقش‌آفرینی کرد، محل درس آموزی برای همه ما بوده و در حوزه کار فرهنگی از ابتدای انقلاب بسیاری از کتب درسی که ما دانش‌آموزان دهه ۶۰ خواندیم و به واسطه آن با عظمت و مفاخر ایران بزرگ آشنا شدیم یا توسط او تالیف شده بود یا تحت نظرش؛ انشاالله خداوند متعال حضور ایشان را در عرصه‌های مختلف پرنشاط و مبارک قرار دهد.
اسماعیلی در بخش‌هایی از سخنان خود یاد رئیس جمهور شهید را گرامی داشت و گفت: ان‌شاءالله خداوند متعال دل‌های مردم را در انتخابات پیش رو به انتخاب اصلح رهنمون کند و این مسیر پربرکت با حضور مردم و انتخابی شایسته تداوم یابد.
او در پایان سخنان خود گفت: خدمتی که دکتر عادل به حوزه علوم انسانی کردند شایسته تقدیر است و با شورای تحول در علوم انسانی اتفاق عظیمی در دانشگاه‌ها رخ داد. آن زمان باب شده بود همه سراغ رشته تجربی بروند و او با تأسیس مدرسه فرهنگ، شأن درخوری به علوم انسانی بخشید.
وجه ناشناخته حدادعادل
محمود شالویی، رئیس انجمن مفاخر فرهنگی با اشاره به فعالیت‌های این انجمن در نکوداشت و بزرگداشت بزرگان کشور، در سخنانی گفت: حدادعادل چهره شناخته شده‌ای است اما به اندازه‌ای که شناخته شده، همان اندازه ناشناخته است. از جهت دانش و اندیشه نوع نگاه لطیف که به فرهنگ دارد. او اندیشمندی فرزانه است که مه به فروتنی و تواضع بیش از هر موضوع دیگری شناخته می‌شود.
او افزود: حدادعادل، اخلاق‌مدار، خوش‌مرام، خوش بیان و مشاوری امین برای همگان برای موضوعات مهم است.
شالویی در ادامه با اشاره به انتقال پیکر هوشنگ ابتهاج (سایه) و پیکر محمدعلی اسلامی ندوشن به ایران، بر نقش غلامعلی حدادعادل در این فرایند تأکید کرد.
رئیس انجمن مفاخر فرهنگی همچنین به حمایت‌های غلامعلی حداد عادل از برنامه‌های انجمن، حمایت از هنرهای تجسمی زمانی که حدادعادل عضو کمیسیون فرهنگی مجلس بود، اشاره کرد.
او در بخش پایانی سخنان خود گفت: باید قدر ایشان را بیشتر و بهتر بشناسیم و فرصت استفاده از اندیشه ایشان را فراهم کنیم.
شالویی تصریح کرد: زمانی که مسئولیت پاسداشت زبان فارسی را داشتم، با ایشان مراوده داشتیم و موارد تهاجم فرهگی را تذکر و یادآوری می‌کردد. اینکه الان در سطح شهر خودروهای با نام فارسی و نوشتار خط فارسی مشاهده می‌کنید، حاصل رفت‌وآمد همان دوره است زیرا آقای عادل بر این موضوع پافشاری داشت.
ایرانی که بیشتر از هندی‌ها، هند را می‌شناسد
رودرا گاوراو شرست، سفیر هند در ایران، در ادامه مراسم گفت: ایران، معدن انسان‌های جواهر صفت بود و است که بشریت از کراماتشان بهره‌مند شده است. در عصر حاضر هم ایرانیان دانشمندانی هستند که مایه فخر ما هستند. غلامعلی حدادعادل از برجسته دانشمندان امروز ایران است و گرامیداشت حداد عادل برای هندی‌ها خرسندی خاص است. در کارنامه آقای عادل توجه ویژه به هندوستان بوده و هست. از همت بلند این بزرگوار روابط هند و ایران، روزهای روشن را دیده است و روح تازه‌ای در زبان فارسی در هند دمیده است.
سفیر هند افزود: حدادعادل در میان سیاستمداران و فارسی‌دان‌ها محترم و شناخته شده است و فارسی‌دانان، او را بزرگ خانواده خود می‌پندارند و چشم به انتظار رهنمون‌های ایشان هستند.
او با اشاره به سفرهای حدادعال به هندوستان و تشویق فارسی‌آموزان و تربیت فارسی‌آموزان هندی در بنیاد سعدی، گفت: حدادعادل بیشتر از هندیان، شهرهای هند را دیده و فهمیده است.
رودرا گاوراو شرست بیان کرد: حدادعادل نه تنها در فرهنگستان پشتیبان زبان فارسی است بلکه در دوردست‌ها نیز فارسی را می‌پروراند.
در ادامه مراسم، پیام آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه برای نکوداشت حدادعادل، خوانده شد.
غلامعلی حدادعدل، الگویی برای معلمان
سپس رضامراد صحرایی، وزیر آموزش و پرورش در این مراسم با بیان اینکه کاش در پوستر مراسم فقط عنوان معلم نوشته می‌شد، به سخنان مقام معظم رهبری با این مضمون که همه اقشار الگویی دارند، گفت: من از آن زمان به این موضوع فکر می‌کنم چه کسی الگوی معلمان است؟ هفته‌ها گذشته و من مرتب دنبال یافتن پاسخ به آن سوال هستم، الگوهایی برای معلمان تعریف شده و افراد زیادی پیرامون آن شکل گرفته، یکی از ستاره‌هایی در آسمان هست، حدادعادل است. او معلمی کرده و معلمی یکی از سلوک ویژه اوست.
او یادآور شد: حدادعادل بسیار می‌خواند و اهل نوشتن است. در سال ۱۳۹۲ همایشی در دانشگاه علامه برای نویسندگی درحال برگزاری بود که آقای حدادعادل گفت می‌خواهم خودم را در این همایش دعوت کنم. او در این همایش به موضوع نوشتن توجه داشت و تأکید داشت باید نسلی تربیت کنیم که بتواند بنویسد، امروز عمده مشکلات این است همه چیز شفاهی شده است. در آنجا به اهمیت نوشتن در تربیت نسل آینده توجه کرده و کتاب نگارش به مدرسه‌ها بازگشت.
صحرایی تأکید کرد: آموزش و پرورش خود را مرهون اندیشه، این بزرگمرد می‌داند. از ویژگی معلمانه آقای عادل خضوع و خشوع، فروتنی و صبوری و تحمل کم‌تجربگانی همچون بنده است.
نام حدادعادل با زبان فارسی گره خورده
حسن انوری، استاد زبان و ادبیات فارسی و عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به سخنی از محمد معین با این مضمون که «استادان دانشگاه در رشته علوم انسانی به ویژه ادبیات و تاریخ و فلسفه باید سه فرهنگ را به خوبی بشناسند فرهنگ اسلامی، فرهنگ ایرانی و فرهنگ غربی» ادامه داد: الان در حیطه شناختی خود، تنها کسی که می‌توان مصداق این سخن معین باشد، آقای حداد عادل است؛ او فرهنگ اسلامی را خوب می‌شناسند و دلیلش ترجمه او از قرآن مجید است. او قرآن را به خوبی ترجمه کرده و یکی از مزیت‌هایش نسبت به ترجمه‌های دیگر این است که براساس زبان فارسی معیار ترجمه شده. او غرب را خوب می‌شناسند و دلیلش این است که پایان‌نامه دکتری خود را درباره کانت یکی از فلاسفه بزرگ غرب نوشته است.
او خاطرنشان کرد: نام حداد با زبان فارسی گره خورده و زبان فارسی را از دو جهت رهبری می‌کند هم فرهنگستان زبان فارسی و هم بنیاد سعدی که هر دو مسئول پاسداشت زبان فارسی هستند.
انوری در ادامه درباره اهمیت زبان فارسی سخن گفت.
حامی راستین زبان فارسی
نظام‌الدین زاهدی، سفیر تاجیکستان در ایران هم در این مراسم گفت: حدادعادل را به عنوان حامی راستین زبان فارسی در منطقه و در میان فارسی‌زبان می‌شناسند؛ شخصیتی معزز در تاجیکستان.
او در ادامه با بیان اینکه حدادعادل فردی ذوالفنون است، گفت: او مبلغ دوستی و رفاقت در کشورهای فارسی‌زبان از جمله تاجیکستان و ایران است.
زاهدی با اشاره به امضای سند روابط فرهنگی ایران و تاجیکستان حدود ۳۳ سال پیش و زمان استقلال این کشور، گفت: زمان برقراری روابط فرهنگی، شام شعر ایران و تاجیکستان برگزار شد. در میان فارسی‌زبانان شعر مظهر هستی مردم است و استقرار روابط دیپلماتیک توام با شعر و شعر ادب بود.
او در پایان سخنان خود گفت: یکی از مزیت‌های شخصیتی حدادعادل این است که او استاد پیوندگر است، او وصل‌گر است نه فصلگر.
معجزه حدادعادل!
احمد جلالی، عضو پیوسته فرهنگستان و ادب فارسی از ۵۶ سال دوستی مستمر با حدادعادل گفت که از زمان دانشجویی‌شان در سال ۱۳۴۰ در دانشگاه شیراز آغاز شده است.
او یکی از برکات دوستی با حدادعادل را آشنایی با مرتضی مطهری خواند و گفت: راهی که من رفتم، راهی بود که حدادعادل رفت؛ مدتی زندان بود من هم زندانی شدم، فلسفه غرب خواند، من هم فلسفه غرب خواندم.
جلالی تأکید کرد: علی حدادعادل، سمت معلمی و راهنمایی برای من داشته و دارد. مطالعات اسلامی، فلسفه و ادبیات فارسی وجه اشتراکی بوده که این دوستی ما را پیوند داده است.
او درباره تلاش‌های حدادعادل برای بنیاد سعدی گفت، زمانی که زبان فارسی متولی متمرکزی نداشت و هزار نهاد مدعی آن بود و ایشان از گذراندن سختی‌ها این مراحل ابایی و با کسانی مذاکره می‌کرد که به لحاظ رتبه پایین‌تر از او بودند. این تواضع او بود که باعث شد در نوسان دولت‌ها کار را ادامه دهد.
جلالی در پایان سخنان خود گفت: از معجزات حداد عادل، پرکاری‌اش است. معجزه دیگرش این است در طول ۵۶ سال ایشان ۶۰ کیلو مانده است به همین دلیل در ۸۰ سالگی تر و فرز است همانطور که جسمش کار می‌کند، فکرش هم کار می‌کند.
ویژگی‌های متضاد حدادعادل!
مخبر دزفولی، ریاست فرهنگستان علوم هم به دوستی سه دهه‌ای خود با حدادعادل اشاره کرد و گفت: حدادعادل ویژگی‌هایی دارد که سخت می‌شود آن‌ها را جمع کرد؛ ویژگی‌هایی که گاهی متضاد هستند و در همه افراد جمع نمی‌شود. آیا آقای حداد را دانش آموخته فیزیک معرفی کنیم؟ حدادعادل فیلسوف را که در معارف اسلامی و قرآنی کار عمیقی کرده است؟ حدادعادل مدرس مثنوی و معنوی؟ کدام را؟
او ادامه داد: ما با حدادعادل سیاستمدار مواجه‌ایم. یکی از فیلسوفان می‌گوید: فیلسوف اهل تردید است و سیاستمدار اهل تصمیم. حداد چگونه این تضادها را جمع کرده است. باید به این نکته توجه کرد.
حدادعادل خاکی است!
علی‌اشرف صادقی، زبان‌شناس و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز در ادامه مراسم یکی از ویژگی‌ها موفق حدادعادل را مدیریت او خواند و گفت: یکی از ویژگی‌های حدادعادل این است که وقت را خوب مدیریت می‌کند. یکی از بزرگان علم و ادب که وقت را بسیار مدیریت می‌کرد، ایرج افشار بود. ایشان در خودرو کتاب می‌خواند و یادداشت برمی‌دارد. در دوره ریاست فرهنگستان، انتشارات فرهنگستان اوج گرفت.
او درباره گروه واژه‌گزینی توضیحاتی ارائه داد و در پایان گفت: یکی از ویژگی اخلاقی حدادعادل این است که متواضع است. او جانبدار اهل علم است و به آن‌ها احترام می‌گذارد. ایشان در روابط خود به اصطلاح خاکی است.
ترجمه حدادعادل از قرآن چه ویژگی‌هایی دارد؟
موسی اسوار، مترجم زبان عربی و عضو فرهنگستان زبان و ادب و فارسی هم در سخنانی گفت: می‌خواهم به دو خصلت آقای حدادعادل اشاره کنم که شاید از نظر برخی دیده نشده است. او در سخنرانی و جلسات فرهنگستان گاه تعابیر نغز به کار می‌برد که مایه شگفتی است. سؤال پیش می‌آید او که در فیزیک تبحر دارد و فلسفه خوانده این عبارت را از کجا می‌داند؟ خوشبختانه سبب چون معلوم گردد، عجب دلیل می‌شود. به ترجمه قرآن او نگاه بیندازید، ترجمه‌ای که به گفته خرمشاهی یکی از پنج ترجمه ممتاز معاصر از قرآن است.
او در ادامه درباره ویژگی‌های ترجمه او از قرآن گفت: نخستین ویژگی تقید مترجم به زبان معیار فارسی است و پرهیز مترجم از تکلف زبانی، تکرار و کلیشه‌های تکراری است.
پاسداری از زبان فارسی، پاسداری از هویت ایرانی
غلامعلی حداد عادل، هم در این مجلس با تشکر از حاضران در مراسم و خانواده‌اش، گفت: من در زمان و زمانه‌ای به دنیا آمدم که سه فرهنگ ایرانی و اسلامی و غربی همزمان با یکدیگر در تعارض و تعامل بودند و بستر تحولات اجتماعی و حوادث برآیند تاثیر این سه فرهنگ بود. تعامل و تعارض این عناصر در تبیین و تحلیل‌ها تأثیرگذار است. باید توجه کرد نسبت آن‌ها چیست و آیا می‌توان به تعادل و توازن منطقی دست یافت؟ از نظر من می‌توان فرهنگ اسلامی و ایرانی را آشتی داد و سازگاری پایداری ایجاد کرد. نگاه اسلام عقلانی است. عقل و معرفت در اسلام محور است. همزیستی ایران و اسلام تجربه تاریخی است، ما اسلام را پذیرفتیم و ایرانی ماندیم، زبان عربی را آموختیم و زبان فارسی را حفظ کردیم.
او اظهار کرد: با اعتقاد به خدا و عشق به ایران آرامش و اطمینان به دست می‌آید و هم‌افزایی دینی باعث ثبات و قدرت می‌شود؛ هرگاه فرهنگ اسلامی و ایرانی هم‌افزایی دارند، کشور پیشرفت می‌کند و پایداری ایجاد می‌شود و هرگاه جدا شدند به تفرقه و ضعف گرفتار آمدیم. عشق به زبان فارسی را بارزترین نشان ایران دوستی می‌دانم و پاسداری از زبان پارسی، پاسداری از هویت ایرانی است. خوشحالم که در هوای پاک زبان فارسی نفس می‌کشم و با این زبان زنده‌ام.
حدادعادل با بیان اینکه پاسداری از هنر ایرانی و عرفان نیز اهمیت دارد، گفت: من یک مسلمانی ایرانی هستم. باید فرهنگ غربی را بشناسیم و نقد کنیم. فرهنگ جدید غرب ظاهر و باطن و روحی و جسمی دارد که باید بکوشیم باطن و جوهرش را بشناسیم. تقلید کورکورانه از غرب ما را به جایی نمی‌رساند. من از تاریخ مدد می‌گیرم، به گواهی تاریخ که آکنده از دخالت‌های ناروا و ظلم‌ها و خیانت‌ها و کودتا غرب نسبت به ایران است.
او خاطرنشان کرد: ایران دوستی با علاقه غرب و غرب پرستی سازگار نیست. باید از فرهنگ‌های غربی، چیزهای مقدس بیاموزیم و بپذیرم اما آنچه نباید بپذیرم، مهم‌تر از چیزهایی است که بپذیرم. عیب آن‌ها حضور نداشتن خدا در زندگی سیاسی و اجتماعی است. باید ارزش‌های اخلاقی را شناخت، ۷۶ سال است بی اخلاقی را نسبت به مردم بی‌پناه عرب فلسطینی آشکارا روا می‌دارند و هشت ماه است ۱۰۰ هزار نفر زن و کودک را به جرم دفاع از وطن می‌کشند.
این استاد فلسفه یادآور شد: ۵۵ سال در دانشگاه فلسفه غرب آموخته و تدریس کرده‌ام اما همواره ارزیابی‌ام از فرهنگ غرب استفاده اسلام و ایران است. اگر فرهنگ غربی را متضاد با منافع و مصالح ایران و مغایر با اصول دینم دیدم، به مصالح و عقاید دینی ملتزم مانده‌ام.
حدادعادل درباره اینکه چرا وارد سیاست شده است، گفت: معتقدم در جایی که در کشور سیاست برپایه درست استوار نباشد، دین و دنیای مردم استوار نخواهند ماند. سیاست داربست است که اهل فرهنگ و هنر بربالای آن ایستاده و در نقش ایوان مشغول‌اند اما اگر داربست ویران شود همه کس و همه چیز ویران می‌شود. با ورود به سیاست هزینه و تاوان هم دادم اما آگاهانه پا به آن نهادم و هزینه دادم.
او در بخش دیگری از سخنان خود بر تربیت مدیر فرهنگی تأکید کرد و این موضوع را یکی از خلأ‌های کشور خواند و از معلمان خواست دانش‌آموزان را چنان تربیت کنند که مدیران لایق شوند.
حدادعادل در بخش پایانی سخنان خود تأکید کرد: کشور ما به افراد دانشمند و صاحب‌نظر در انواع موضوعات احتیاج دارد. درس خواندن را جدی بگیرید و معلمان نیز درس دادن را. از دانشجویان می‌خواهم کتاب بخوانند زیرا کتاب ذهن را قوت و نشاط می‌بخشد و به پیامک‌های دو خطی در فضای مجازی اکتفا نکنند. از خواندن کتاب تاریخ غفلت نکنند. دشمن عزم دارد تا جوانان از تاریخ معاصر غافل باشند. تاریخ بخوانید تا در تاریخ تجدید نشوید.
در پایان از تمبر یادبود حدادعادل رونمایی شد.
منبع: ایسنا