میراث مکتوب- «جای پای سال‌ها» عنوان مجموعه مقالات دکتر جلال خالقی مطلق، پژوهشگر و شاهنامه‌شناس است که به کوشش مهناز مقدسی و هومن عباسپور از سوی انتشارات همیشه راهی بازار کتاب شده است.
خواننندگان در پشت جلد این کتاب چنین می‌خوانند:«جای پای سال‌ها» مجموعه‌ای از مقالات استاد خالقی مطلق است که بیشتر در دانشنامه‌ها و نشریات آمده بودند و اکنون اولین بار است که در یک مجموعه منتشر می‌شوند. مقالات آغازین کتاب در معرفی و شناخت آثار به روایت‌هایی است که امروزه بسیاری‌شان را در دست نداریم ولی الگوهایی از آنها در شاهنامه و دیگر منابع کهن یافت می‌شود. گویی استاد می‌خواهد پازلی را بچیند که بیشتر قطعه‌هاي آن گم شده است و یکی از نتایج تحقیق او این است که درمی‌یابیم فردوسی شاهنامه را بر اساس منابع شفاهی نسروده است. مقالات دیگر این مجموعه سیری است در ادبیات فارسی و در شناخت فرهنگ و تاریخ و شاعران و ادیبان بزرگ ایران‌زمین. آنچه خواننده از این کتاب به دست می‌آورد افزون بر دانش و آگاهی، آموختن روش تحقیق سالم و علمی است».
در این کتاب که شامل ۲۰ مقاله دربارۀ شاهنامه، ادب فارسی، تاریخ و فرهنگ ایران است گردآورندگان آن در مقدمه به این مسئله اشاره کرده‌اند که بیشتر مقاله‌هایی که پیش‌تر در دانشنامه‌ها منتشر شده بود ناگزیر، به سیاق مقالات دانشنامه‌ای، فاقد بیت‌های شاهد بود و در آنها فقط به شماره یا شماره‌های بیت‌ها ارجاع داده شده بود. در مجموعۀ حاضر، برای حفظ استقلال کتاب و سهولت مطالعۀ خواننده، در آن مقاله‌ها، بیت‌هایی که در جای‌جای متن بدان‌ها ارجاع داده شده، عیناً از آخرین چاپ شاهنامه به تصحیح استاد خالقی مطلق، نقل شده است.
بنا به نوشتۀ مقدسي و عباسپور، مقاله‌ها در نشریات و دانشنامه‌های گوناگون منتشر شده بود و به لحاظ نحوۀ ارجاع به استناد کتاب‌شناسی تفاوت داشتند. آنها سعی کرده‌اند که همه عناصر اجتماعی و کتاب‌شناختی در مجموعۀ حاضر به روشنی مشابه و یکدست باشند. اسامی اشخاص و فصل‌های شاهنامه را نیز، جز در نقل بیت از دیگر شاهنامه‌ها، مطابق آخرین چاپ شاهنامه استاد اصلاح کرده‌اند؛ همچون دیباچه، کیومرت، سوداوه، سیاوخش، کرشاسب، اسپندیار، هفتخان.
علاقه‌مندان می‌توانند در مطالعۀ این کتاب مقالاتی با عناوین «از شاهنامه تا خداینامه؛ (جستاری دربارۀ معافیت مستقیم و غیرمستقیم شاهنامه)»، «جای رستم، آرش، اسپندیار، گشتاسب، جاماسپ و اسکندر در خداینامه»، «نبرد رستم فرخزاد با سعد وقّاص (حماسه و تاریخ) و «حاشیه‌ای بر پژوهش خداینامه» را از نظر بگذرانند.
خالقی مطلق در مقاله‌ای با عنوان «بیژن و منیژه و ویس و رامین (مقدمه‌ای بر ادبیات پارتی و ساسانی) به بررسی و چکیدۀ داستان بیژن و منیژه، چکیدۀ داستان ویس و رامین، بیژن و رامین ، منیژه و ویس، دایۀ ویس و دایۀ منیژه و چند شباهت دیگر پرداخته است.
دیگر مقالات این کتاب «یک گشتگی بسیار زشت در چاپ شاهنامه‌ها»، «آیا زادگاه دقیقی طوس است؟»، «حافظ و حماسۀ ملی ایران» و «از گِل شعر تا گُل شعر» (نظر نظامی دربارۀ شعر و شاعری) از جمله دیگر مقالاتی است که مهناز مقدسی و هومن عباسپور در نخستین مجموعه مقالات جلال خالقی مطلق با عنوان «ردپای سال‌ها» گردآوری کرده‌اند.
مراسم رونمایی از این کتاب اخیراً در کانون موقوفات افشار با حضور علاقه‌مندان و پژوهشگران برگزار شد.
«جای پای سال‌ها» در ۵۹۲ صفحه از سوی انتشارات همیشه و با قیمت ۸۹۰۰۰ تومان راهی بازار کتاب شده است.
مریم مرادخانی