میراث مکتوب – کتاب قصۀ قران حبشی بر اساس روایت ابوطاهر طرسوسی و تصحیح علیرضا امامی و اردوان امیری نژاد توسط نشر چشمه منتشر شده است
.
در این اثر مجموعه ای از قهرمانیها و عیاریهای پهلوانی غیرایرانی در سپاه ایران دیده می شود. قرآن حبشی، كه از سرزمین خود گریخته و به خدمت همای وزیر در آمده است، پس از اسارت همای در دست شاه چین، ایرج شاه، كه به خواستگاری شمسه از سوی ایرانیان جواب رد داده، تلاش می كند تا به ایرانیان در جنگهای پس از آن یاری رساند. در میان جنگ ها و نبردها شاهد داستان های فرعی و شاخ و برگهای عاشقانه ای هستیم كه به پیكرۀ اصلی داستان افزوده شده اند.
قصه قران حبشی مانند بیشتر قصه های نقالی شرح دلدادگی دو شاهزاده است. در این قصه اردشیر پسر قبادشاه ایرانی که در شام حکومت دارد به شمسه دختر شاه چین دل می بازد و چون پادشاه چین با ازدواج دخترش با شاهزاده ایرانی مخالف است قصه پر از جنگ و کشمکش میان این دو کشور است. قهرمان اصلی قصه که کتاب به نام اوست عیاری از سپاه ایرانیان است که خود سیاه پوست و اهل حبشه است به نام قران حبشی عیاریها و دلاوریها و جوانمردیهای این عیار لاغراندام سیاه پوست به قصه جذابیتی ویژه بخشیده است.
زبان رسا و فارسی کهن این کتاب هم که تنها نسخه خطی آن گویا در بخارا کتابت شده از امتیازهای دیگر کتاب به شمار می آید.
لازم به توضیح است که این روایت نیز به مانند داراب‌نامه، قهرمان‌نامه و تاریخ اسکندری زمینۀ پیشااسلامی داشته و رویدادهای آن در فضای زمانی قبل از اسلام اتّفاق افتاده است. برخلاف ناشناختگی امروزین روایت قران حبشی، پهلوان عیّار آن، از سده‌ها پیش، چهره‌ای شناخته شده برای داستان‌پردازان ادب فارسی بوده و راویان و نقّالان از قران حبشی در کنار روایت‌های دیگری چون شاهنامه، حمزه‌نامه، ابومسلم‌نامه و سمک عیّار نام می‌برده‌اند.
ابوطاهر طرسوسی، قصۀ قران حبشی، تصحیح: علیرضا امامی و اردوان امیری‌نژاد، تهران، چشمه، 644 صفحه، قطع: وزیری، بها: 600000 ریال، 1397.