میراث مکتوب – یکی از معارف پروران و بازرگانان خوشنام آذربایجان در روزگار ما؛ مرحوم حاج محمد نخجوانی است که از پرتو عشق به فرهنگ اسلام و ایران و علاقه به میراث شکوهمند این دیار، در طول سالیان دراز، به جمع آوری نسخ خطی و کتب نفیس در تبریز اقدام می نمود…
مرحوم نخجوانی در مرداد 1341 درگذشت و در گورستان طوبائیه تبریز آرمید..او(در تاریخ 24 مهر ماه 1335) وصیت کرده بود که میراث ارزشمند مکتوبش را که بالغ بر 3700 جلد کتاب بود، به کتابخانه ملی تبریز اهدا کنند.
حدود پنج سال پس از درگذشت نخجوانی، یکی از فهرست نویسان فقید آذربایجان؛ مرحوم سید ودود سید یونسی، به فهرست نویسی کتب خطی اهدایی حاج محمد اقدام کرد و مجموعه سه جلدی فهارس را در سال 1348 در چاپخانه شفق تبریز منتشر نمود. البته بعدها، زحمات شبانه روزی مرحوم سید یونسی، توسط برخی پخته خواران و کیسه دوزان، به اصطلاح با اضافاتی!! تجدید چاپ شد…
یکی از نسخه های با اهمیت در میان مجموعه اهدایی مرحوم نخجوانی که توسط سید یونسی فهرست شده است، نسخه ای منحصر به فرد از کتاب سیر الملوک یا سیاست نامه خواجه نظام الملک توسی است که در سال 673 کتابت شده و بر اساس شواهد و قرائن، قدیمی ترین نسخه شناخته شده خطی سیر الملوک تا به امروز است.
بر اساس نوشته سید یونسی، کاتب این نسخه،فردی به نام حسین بن زکریا بن حاجی حسین دهستانی است که سیاست نامه را در 147 برگ کاغذ از جنس کاغذ سمرقندی، کتابت نموده است.
کاتب در هر صفحه، 21 سطر کتابت نموده است. جلد کتاب هم از نوع مقوا و پارچه قهوه ای رنگ است..
به اطلاع علاقه مندان می رسانیم که نسخه مذکور در ردیف 819 بخش نسخ خطی کتابخانه مرکزی(ملی) تبریز و تحت شماره 3628 نگهداری می شود.
در پایان با نثار درود به روان مرحوم حاج محمد نخجوانی و همه فرهنگ گستران آذربایجان، بر ضرورت نظارت دقیق بر میراث ارزشمند این کتابشناس فقید تاکید می کنیم.
محمد طاهری خسروشاهی
سفینۀ تبریز