میراث مکتوب- مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب، سیصد و شصت و پنجمین اثر از آثار خود را به انتشار کتاب «غزوات سلطان سلیم (گزارش اسیر ایرانی جنگ چالدران از فتح مصر و شام به دست سلطان سلیم اوّل عثمانی)» تألیف قاضی‌زادۀ اردبیلی (درگذشتۀ ۹۳۰ ه.ق) اختصاص داده است. این اثر را طاهر بابائی تصحیح و تحقیق کرده است.
کتاب حاضر، اثری تاریخی است که از سوی نویسنده‌ای ایرانی و با گرایش‌های شیعی، به زبان فارسی و در عصر سلطان سلیم اول به نگارش درآمده است و از نمونه‌های ادبیات فارسی در قلمرو عثمانیان به شمار می‌آید. غزوات سلطان سلیم به جریان حملۀ سلطان عثمانی به شام و مصر پرداخته و به سبب حضور نویسنده در لشکر عثمانیان، از نزدیک شاهد وقایع بوده و از این حیث، بر همۀ آثار تاریخی نگاشته شده در این خصوص برتری دارد.
همچنین، ارائۀ داده‌های تاریخی قابل اعتنا، گزارش جزئیات برخی رویدادها، اشاره به شخصیت‌های سیاسی و فرهنگی همراه لشکر و توصیف وقایع مختلف، با نثری آکنده از آرایه‌های ادبی و آراسته به انواع تعابیر زیبا، مستند به آیات و روایات، همراه با اشعار فارسی و عربی مناسب متن، از ویژگی‌های این اثر است.
نصرالله صالحی در پیشگفتاری که بر این اثر نگاشته، پس از تمجید از فرهنگ ایران و نسل محققان در ایران و ترکیه به جایگاه قاضی‌زادۀ اردبیلی به عنوان مؤلف این اثر پرداخته و وی را از جمله تبعیدشدگان به اسلامبول از سوی سلطان سلیم دانسته است. صالحی با اشاره به این که اغلب تبعیدشدگان به دلیل علم، هنر و فرهیختگی به جاه و مقام در دربار عثمانی می‌رسیدند، از نویسندۀ متن حاضر، یعنی قاضی‌زادۀ اردبیلی، به عنوان فردی نام برده که در دربار عثمانی به جایگاه والایی رسید و در سفرهای نظامی همراه سلطان بود و توانسته مشاهدات خود از لشکرکشی سلطان سلیم به مصر را در این کتاب بنویسد.
در بخش دیگری از این پیشگفتار این‌طور آمده است که هر چند قاضی‌زادۀ اردبیلی در دربار ضدشیعی و ایران‌ستیز عثمانی، مشغول به خدمت بود، اما با هنرمندی تمام دلبستگی خود را به ایران و مذهب تشیع حفظ کرده بود و ای بسا به دلیل همین گرایش‌ها و به اتهام ارتباط با صفویان، در مصر اعدام شد.
خوانندگان در ادامۀ مطالعۀ این اثر، مقدمۀ مصحح، طاهر بابائی را از نظر می‌گذرانند. وی پس از بررسی شرح و احوال قاضی‌زادۀ اردبیلی به کتاب «غزوات سلطان سلیم» اثر قاضیزاده پرداخته است. پژوهشگر این اثر را مهمترین کتاب قاضیزاده برشمرده که در خصوص تسخیر مصر به دست سلیم اول نوشته شده چرا که نویسنده خود از نزدیک شاهد وقایع و مسئول نگارش رویدادها بوده است. مصحح این کتاب را مهمترین منبع، دربارۀ فتح مصر قلمداد کرده است.
قاضی‌زادۀ اردبیلی، در ۴۲ گفتار به گزارش وقایع فتح مصر و شام پرداخته و چنان که در سطور بالا به آن اشاره شد، از شعر فارسی و عربی و همچنین آیات و روایات نیز برای گزارش‌های خود استفاده کرده است. در بخشی از «گفتار در توجه رایات فیروزکام به تصرف حلب و شام» چنین نوشته است: «روز دیگر که آتش آن آشوب و آشوب آن آتش، فرونشست و به زلال تیغ آبدار، غبار فتنه از روی روزگار برخاست، نواب حضرت اعلای کشورگشای از منزل مبارک مرج دابق کوچ کرده، قریب قبۀ داود نبی -علیه السلام- کما قیل و سلیمان بن هشام کما قال، نزول اعظام و اجلال فرمودند و بعد از اقامت مراسم زیارت امر عالی از مکمن نصرت و معالی، به احضار سر و سرداران مرده و زنده به آستان ملایک‌پاسبان به امضا پیوست».
مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب کتاب «غزوات سلطان سلیم (گزارش اسیر ایرانی جنگ چالدران از فتح مصر و شام به دست سلطان سلیم اوّل عثمانی)» تألیف قاضی‌زادۀ اردبیلی با تصحیح طاهر بابائی را در ۴۰۱ صفحه منتشر کرده است. این اثر با جلد شومیز ۸۹ هزار تومان و با جلد سخت به بهای یکصد و چهارده هزار تومان به فروش می‌رسد.
علاقه‌مندان مباحث تاریخی و جغرافیایی می‌توانند برای تهیۀ این کتاب به فروشگاه انتشارات توس و یا با شماره تلفن 66490612 داخلی 105 تماس حاص نمایند.
مریم مرادخانی