میراث مکتوب – محمود میرزا قاجار (1214-1271 ق) از فرزندان ادیب و شاعر فتحعلى شاه قاجار است و از او آثار زیادى در زمینه تاریخ و ادبیات بر جاى مانده است.
عهد حسام از جمله آثار محمود میرزا و در واقع سفرنامه و خاطرات گونه‌اى است که وى آن را به مناسبت سفرى نوشت که به همراه محمدتقى میرزا حسام‌السلطنه به خوزستان رفت و از آنجا که وى این اثر را به خواستارى حسام‌السلطنه نوشته، آن را عهد حسام نامیده است.
این اثر با توجه به اینکه دربرگیرنده اطلاعات زیادى درباره زندگى مؤلف و خاطرات اوست و گوشه‌اى از وقایع ایران را در عهد فتحعلى شاه دربر دارد، از اهمیت خاصّى برخوردار است.
افزون بر این، مؤلف در این اثر به روش محققى جستجوگر در رشته مردم‌شناسى، از عشایر و طوایف و تیره‌ها و خاندانهاى مختلف بختیارى، لر، عرب و… نام برده و برخى از آداب و رسوم آنان را برشمرده است.
از این اثر تنها یک نسخه به صورت عکسی به دست آمده که متعلق به کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران به شماره 4049 می باشد. قابل ذکر است که به دلیل آبدیدگی ورقهای 87 تا 92 این نسخه صفحات آن عینا در جای خود در متن تصحیح شده به صورت عکسی آورده شده است.
این اثر با توجه به اینکه دربرگیرنده اطلاعات زیادى درباره زندگى مؤلف و خاطرات اوست و گوشه‌اى از وقایع ایران را در عهد فتحعلى شاه دربر دارد، از اهمیت خاصى برخوردار است. افزون بر این، مؤلف در این اثر ، از عشایر و طوایف و تیره‌ها و خاندانهاى مختلف بختیارى، لر، عرب و… نام برده و برخى از آداب و رسوم آنان را برشمرده است.
کتاب عهد حسام از آخرین کارهای زنده یاد استاد ایرج افشار است که چاپ دوم آن به تازگی در مرکز پژوهشی میراث مکتوب به چاپ رسیده است.
محمود میرزا قاجار، عهد حُسام : سفرنامۀ لرستان و خوزستان، به کوشش: ایرج افشار، تهران، میراث مکتوب، قطع: وزیری، هفده، 221، 7 صفحه، بها با جلد شومیز: 240000 ریال با جلد سخت: 340000 ریال، چاپ اول: 1390 چاپ دوم: 1397.
