علمای عهد ناصرالدین شاه قاجار

میراث مکتوب – المآثر و الآثار، تاریخ دوران پادشاهی پنجاه ساله ناصرالدین شاه قاجار است. در باب دهم آن سرگذشت صدها نفر از علمای شیعه و ارباب فضل و هنر آن عصر آمده است.

محمد حسن خان اعتماد السلطنه (م 18 شوال 1313)، یکی از معروفترین رجال علم ودانش عصر ناصرالدین شاه است. وی با کتابهای مشهورش خدمتی سترگ به تاریخ و جغرافی و رجال سرزمین ایران کرد. وی به تحقیق مباحث تاریخی و شناختن آثار قدیمی علاقه داشت. کتاب المآثر و الآثار از اوست که یکی از مهمترین کتابهای تاریخ دوران پادشاهی پنجاه ساله ناصرالدین شاه قاجار است.

این کتاب اطلاعات گرانبها و پرقیمتی را در دسترس ما قرار می دهد. باب دهم آن، تذکره ای از عالمان و فقیهان و شاعران و ادیبان و طبیبان و خطاطان و رجال علم و دانش ایران در آن زمان است و از همان وقت تألیف تاکنون تنها مصدر و منبع اطلاع از علمای عهد ناصرالدین شاه بوده است. این باب مرجع تراجم نگاران متأخّر قرار گرفته و از آن در کتابهای دیگر فراوان نقل شده است.

محمد حسن خان اعتماد السلطنه، علمای عهد ناصرالدین شاه قاجار (باب دهم المآثر و الآثار)، قم، مؤسسه کتاب شناسی شیعه، 1395.

منبع: کتابخانۀ تخصصی تاریخ ایران و اسلام