عبدالجبار الخرقی و آثار او در هیئت

ميراث مكتوب – آثار هیئت از مهم‌ترین آثار نجومی نوشته شده در دوران اسلامی هستند. مشابهت موضوعات این آثار سبب می‌شود که بتوان آنها را در قالب یک سنت نگارشی از دیگر آثار نجوم متمایز کرد. هر چند در بارۀ اینکه هیئت‌نویسی از چه زمانی نزد دانشمندان اسلامی آغاز شده است، نمی‌توان به طور قطع سخن گفت، با تکیه بر دو اثر گیهان‌شناخت نوشتۀ قطان مروزی – که احتمالاً در 498ق نوشته شده است – و منتهی‌الإدراک فی تقاسیم الأفلاک نوشتۀ عبدالجبار خرقی – که در سالهای 526ـ527ق نوشته شده است ــ می‌توان گفت آغاز نگارش کتابهای جامع هیئت از همین دوران است. از میان این دو کتاب، اثر خرقی نمونه‌ای از یک کتاب جامع در هیئت است که تا کنون تحقیق جامعی در بارۀ آن انجام نشده است و محققان در بارۀ نام و نسب نویسندۀ آن نیز به خطا رفته‌اند. در این مقاله تلاش بر آن است که شرح حال مدونی از نویسندۀ این کتاب بر پایۀ منابع هم‌عصر یا بسیار نزدیک به او عرضه شود همچین آثار او در بارۀ هیئت بررسی شوند.
متن كامل مقاله عبدالجبار الخرقی و آثار او در هیئت را كه در شماره 51 دوفصلنامه علمي پژوهشي آينه ميراث به چاپ رسيده است در فايل پايين مطالعه كنيد.