نويسنده در اين كتاب اين طريقه ها را تجلي اجتماعي سودايي مشترک در ميان اقوام مختلف مي داند و آن چيزي نيست جز کشف بي واسطه حقيقت يا نيل به تجربه عرفاني. در اکثر طريقه هاي رهباني تمايل به زهد و چشم پوشي از دنيا وجود داشته است.
مولف تأکيد مي کند که نبايد رهبانيت و زهد ورزي را مترادف بگيريم. زيرا زهد و رياضت کشي همراه با تحمل سختي ها و گاه اعمال دردآور است. در پاسخ به اين پرسش که چرا برخي از افراد جامعه به رهبانيت گرايش مي يابند پاسخ هاي گوناگوني ارائه شده است اما درباره اين پرسش و همين طور درباره منشأ رهبانيت نمي توان به يک پاسخ مشخص و قطعي رسيد؛ ولي در عين حال پژوهش تطبيقي و بررسي آداب و آيين هايي رهباني در فرهنگ هاي مختلف مي تواند ما را در نزديک شدن به پاسخ پرسش هايمان ياري کند.
مولف با همين هدف دست به نگارش اين اثر زده است.
اين كتاب در چهار فصل نگاشته شده است. فصل نخست «رهبانيت يا سلوک صوفيانه» نام دارد؛ او در اين فصل نخست به تعريف رهبانيت و بررسي ويژگي هاي مشترک طريقه هاي رهباني پرداخته و اين پديده را به طور اجمالي در سنت هاي هندويي، جَيني، مانوي، يهودي و مسيحي مورد مطالعه قرار داده است.
«رهبانيت بودايي» عنوان فصل دوم کتاب است که به طور کامل به رهبانيت بودايي اختصاص يافته است. عدلي در اين فصل به تفصيل درباره شکل گيري نخستين جوامع راهبان بودايي و آداب و قوانين آنان سخن گفته است.
مولف فصل سوم را «خانقاه و طريقت در تصوف اسلامي» ناميده است که به مطالعه نخستين جوامع صوفيان، پيدايش خانقاه ها و طريقه هاي صوفيان مي پردازد.
فصل چهارم «رهبانيت بودايي و تصوف اسلامي» نام دارد. در اين فصل برخي مولفه ها و مفاهيم مشترک رهبانيت بودايي و تصوف اسلامي در بوته مقايسه و تطبيق قرار گرفته است. مولف در اين کتاب بر اساس اسناد و متون معتبر بودايي و آثار و رساله هاي مشايخ متصوفه ابعاد تازه اي را از شباهت هاي ميان رهبانيت بودايي و تصوف اسلامي را طرح کرده است.
بخش پاياني اين كتاب نيز به فرهنگ اصطلاحات بودايي اختصاص دارد.
يادآور مي شود اين رساله دكتري كه هم اكنون به صورت كتاب منتشر شده برگزيده دومين دوره جايزه دكتر فتح الله مجتبايي است.
كتاب صوفيان و بوداييان (سيري در تصوف اسلامي و رهبانيت بودايي) نوشته محمدرضا عدلي در شمارگان 1000 نسخه، 407 صفحه به بهاي 190000 ريال از سوي نشر هرمس در سال 1392 منتشر شده است.