میراث مکتوب- «شرح الأصول و الجُمل فی مهمّات العِلم و العَمل (شرح الاشارات و التنبیهات لابن سینا)» تألیف ابن‌کمُّونه عزّالدوله سعد بن منصور البغدادی، با تعلیقات شرف‌الدین محمد بن مسعود بن محمد المسعودی و علی عابد شاهرودی با تصحیح و تحقیق محمد ملکی (جلال‌الدین) و مرضیه نوری‌صفت (نورا) از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب منتشر شد.
این دو محقق در درآمد کوتاهی که بر این اثر نوشته‌اند، به اندیشۀ فیلسوفانی اشاره کرده‌اند که در تاریخ می‌درخشد و باید از آنها پاسداری کرد. معرفی اجمالی شیخ‌الرئیس ابوعلی سینا از جمله دیگر مطالب این درآمد است که در آن به آثار این اندیشمند ایرانی، از جمله کتاب «الإشارات» اشاره شده، که در سه بخش «منطق، طبیعیات و فلسفه» نوشته شده است. به گفتۀ این محققان، در این کتاب افزون بر مباحث فلسفی مباحث عرفانی نیز گنجانده شده و در نمط‌های هشتم تا دهم بیانات ابن‌سینا در باب عرفان آمده است.
ملکی و نوری‌صفت دلیل انتخاب تحقیق بر شرح عزالدوله سعد بن منصور را در این می‌دانند که تفکر مؤلف آن در دنیای اسلام بی‌شباهت به یک جریان فکری نیست و آثار او از جمله این شرح نیز، می‌تواند معرف این جریان فکری و اثری بدیع باشد.
ابن‌کمونه، شارح این اثر، پزشک و فیلسوف مشّایی-اشراقی یهودی‌الاصل در سدۀ هفتم هجری است. ابن‌کمونه به دلیل شبهاتی که فراروی اندیشۀ کلامی و منطقی روزگار خود قرار داد مخالفینی نیز پیدا کرد و از طریق ردّ و نقض‌هایی که بر شبهات او وارد آمد نامش در تاریخ فلسفه پایدار ماند.
ابن‌کمونه به گفتۀ محققان این اثر، نمایندۀ تنها تفکری است که در آن آرای ابن‌سینا، سهروردی، فخرالدین رازی و ابن‌میمون و عقل‌گرایی عالمانۀ هلنیستی با هم جمع آمده و از مایه‌های زنونی جلا گرفته‌اند.
شبهۀ توحیدیّه، شبهۀ استلزام، شبهۀ قِدم و حدوث، شبهۀ جَذر اَصمّ و نفس و حدوث و قِدم از جمله شبهات ابن‌کمونه در حوزۀ کلام و فلسفه است.
ابن‌کمونه شرح خود بر الإشارات را بر سه بخش آن، یعنی منطق، طبیعیات و الهیات، نگاشته است. ساختار اصلی این شرح «شرح مزجی» است. این روش در شرح متون، دشواری خاص خود را دارد و نمایانگر تسلط شارح بر متن است.
به گفتۀ نوری‌صفت و ملکی پیداست که ابن‌کمونه این شرح را با دو هدف نوشته است. یکی از اهداف نوشتن شرحی بر الإشارات است و دیگری دفاع از ابن‌سیناست. روش ابن‌کمونه در شرح این‌گونه است که نخست فرازی از متن را نقل می‌کند و سپس به شرح و بسط آن می‌پردازد.
«شرح الأصول و الجُمل فی مهمّات العِلم و العَمل (شرح الإشارات و التنبیهات لإبن سینا)» تألیف ابن کمونه عزالدوله سعد بن منصور البغدادی با تصحیح و تقدیم محمد ملکی (جلال‌الدین) و مرضیه نوری‌صفت (نورا) از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب منتشر شده است.
این اثر با جلد سخت به قیمت 150 هزار تومان عرضه شده است. علاقه‌مندان برای دریافت این کتاب و اطلاعات بیشتر دربارۀ آن می‌توانند با شماره تلفن 02166490612 داخلی 105 تماس حاصل نمایند.
مریم مرادخانی