میراث مکتوب- شاهنامه فردوسی و ادبیات حماسی، یکی از محبوب‌ترین و پرطرفدارترین زمینه‌ها برای پژوهش و تحقیق است. از گذشته تا امروز، هرساله تعداد زیادی مقاله درباره این موضوع در مجله‌های پژوهشی، روزنامه‌ها و … به چاپ رسیده و می‌رسد. این‌جاست که ضرورت وجود کتابی که بتواند مشخصات همه این مقاله‌ها را در اختیار دانشجویان، استادان و پژوهشگران قرار بدهد، مشخص می‌شود.
«فهرست توصیفی-تحلیلی مقالات مربوط به شاهنامه» حاصل راهنمایی و نظارت محمدجعفر یاحقی، است که در دو رویداد جشنواره بین‌المللی شعر فجر و جایزه کتاب سال شایسته تقدیر شناخته شده‌است.
زمانی که مسیر پژوهش‌ها را جهان امروز اینترنت معیّن می‌کند؛ یعنی میدان تحقیق و پیشینۀ کار براساس داده‌های موجود در دنیای مجازی تعریف و مرزبندی می‌شود؛ اگر این فرآیند در علوم تجربی درست و پاسخگو باشد، قطعاً در علوم نظری و به‌ویژه شاخه‌هایی از علوم انسانی؛ مانند ادبیات و تاریخ دست‌کم قطعی و مطلق نیست. چه بسا داده‌ها و پژوهش‌های بنیادینی که سال‌ها پیش صورت گرفته و هنوز هم نه تنها قطعیت خود را از دست نداده؛ بلکه خود پایه و مبنای بسیاری از پژوهش‌های بعدی قرار گرفته است. شاخه شاهنامه‌شناسی در ادبیات مصداق بارز همین وضع است. چه کسی می‌تواند پژوهش‌ها و یافته‌های تقی‌زاده، فروغی، مینوی و بهار و … را در مورد فردوسی و شاهنامه نبیند و یا کهنه و درنتیجه نادیده بینگارد؟
با توجه به ضرورت آشنایی نسل نو با کارهای پیشینیان در مورد فردوسی و شاهنامه بود که از سال‌ها پیش در قطب علمی فردوسی و شاهنامه به فکر تدوین کتاب‌ها و فهرست‌هایی بودیم که پژوهشگران امروز را به کارها و یافته‌های پیشگامان فردوسی‌شناسی رهنمون باشد. به این منظور، مقالات شناسایی‌شده در دوره‌های فهرست مقالات فارسی ایرج افشار تا سال ۱۳۹۰ موضوع‌بندی، نقد و بررسی و ریشه‌یابی گردید و نشان داده شد که هرکدام از این مقالات از دیدگاه پژوهشی چه وزنی دارد و نقص و کمبودهای آن کدام است. موضوع‌بندی مقالات و تهیۀ کلیدواژه برای هریک براساس نیازهای عمدۀ شاهنامه‌شناسی، می‌تواند کار مراجعه‌کننده به آنها را آسان کند و جوینده را زودتر به مقصد برساند.
قرار گرفتن روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی و پاسداشت زبان فارسی در بازه زمانی برگزاری سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بهانه‌ای شد تا خانه کتاب و ادبیات ایران، در سرای ادبیات که برگزار کننده نشست‌های ادبی در شبستان مصلی تهران است، یک نشست تحلیلی برای این کتاب پژوهشی برگزار کند.
محمود جعفری دهقی، نویسنده، پژوهشگر؛ استاد زبان فارسی و عضو هیات علمی گروه فرهنگ و زبان‌های باستانی دانشگاه تهران و محمدعلی عزت‌زاده، ایران شناس و عضو انجمن ایران شناسی ایران، دو کارشناس این نشست بودند که درباره کتاب «فهرست توصیفی-تحلیلی مقالات مربوط به شاهنامه» صحبت کردند.
محمود جعفری دهقی درباره این کتاب پژوهشی و شاهنامه حکیم فردوسی عنوان کرد: ایرانیان بزرگ‌ترین دستاوردشان در سطح دنیا ادبیات، فرهنگ و هنرش است که شاهنامه فردوسی یکی از تجلی گاه‌های این ویژگی شاخص تمدن ایرانی است. این کتاب که در اختیار ماست، در حالی جمع‌آوری شده که اینترنت دخالتی روی این مقالات نداشته و دانشجویان با تحلیل و بررسی دقیق توانستند با نظر مستقیم استاد محمدجعفر یاحقی که استاد زبان فارسی در دانشگاه فردوسی منتشر شده است.
لازم به ذکر است که حامد صلاحی، نویسنده، پژوهشگر ادبی و فعال فرهنگی، اجرای این بزرگداشت را برعهده داشت.
منبع: ایبنا