کد خبر:14617
پ
se-resaleh-mosighi-500×342-1

سه رساله در موسیقی قدیم ایران

کتاب «سه رساله در موسیقی قدیم ایران» به کوشش دکتر منصوره ثابت‌زاده از سوی انتشارات ‏انجمن آثار و مفاخر فرهنگی منتشر شد. ‏

میراث مکتوب- کتاب «سه رساله در موسیقی قدیم ایران» به کوشش دکتر منصوره ثابت‌زاده از سوی انتشارات ‏انجمن آثار و مفاخر فرهنگی منتشر شد. ‏

این کتاب مشتمل بر رسالۀ موسیقی ‏نجم‌الدین کوکبی بخارایی، رسالۀ موسیقی خواجه عبدالرحمن بن سیف الدین غزنوی و رساله‌ای از مؤلفی ناشناس همراه با منظومۀ شش ‏مقام ماوراءالنهر است.

در طلیعۀ این اثر به قلم دکتر حسن بلخاری، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، آمده است: «در تقسیم‌بندی علوم از منظر یونانیان، ‏موسیقی از اجزاء فلسفۀ وسطی محسوب و در کنار علومی دیگر چون حساب، هندسه و نجوم قرار گرفت. این هم‌نشینی موسیقی با ‏فلسفه در تاریخ موسیقی و به ویژه موسیقی ایران مبارک و فرخنده بود زیرا به واسطۀ این همنشینی، موسیقی ارجمند و از ابعاد اصلی ‏تفکر و اندیشه شد. از همین روست که با شکل‌گیری فلسفۀ اسلامی در قرون اولیه هجری، بزرگ‌ترین فلاسفه مسلمان، تألیفات گرانقدری ‏در باب موسیقی به یادگار گذاشتند. موسیقی کبیر فارابی، رساله پنجم از رسائل اخوان‌الصفا و جوامع علم الموسیقی ابن‌سینا در شفا ‏نخستین تألیفات جامع و بسیار فنی در تاریخ موسیقی ایران اسلامی محسوب می‌شوند؛ البته بعد از آثار کسانی چون ابواسحاق کندی. این ‏پرداخت عظیم فلسفی، بستر و مبنایی ‌گران برای اوج‌گیری وجه نظری و عملی موسیقی در تمدن اسلامی فراهم آورد و از همین رو بود ‏که بزرگانی چون صفی‌الدین ارموی، اسحاق موصلی، زریاب کبیر و عبدالقادر مراغی در جهان موسیقی ما آشکار گشته و بسیار درخشید». ‏

بلخاری در ادامۀ این مقدمه نوشته است: «سه رسالۀ مذکور در این کتاب، که به اهتمام سرکار خانم دکتر منصوره ثابت‌زاده، اینک پیش روی شماست عبارتند از: رسالۀ موسیقی ‏نجم‌الدین کوکبی بخارایی، رسالۀ موسیقی خواجه عبدالرحمن بن سیف الدین غزنوی و رساله‌ای از مؤلفی ناشناس همراه با منظومۀ شش ‏مقام ماوراءالنهر. از سال میلاد و وفات نجم‌الدین کوکبی اطلاعی در دست نیست اما بنا به این که رسالۀ خود را به نام عبیدالله خان ازبک (از خانان ازبک) ‏نگاشته و این عبدالله یا عبیدالله در نیمه اول قرن دهم هجری می‌زیسته، بنابراین قطعی است که کوکبی در این قرن زندگی می‌کرده ‏است. موسیقیدانی توانا که در این رساله تألیف و ایقاع (هماهنگ ساختن آوازها) را شرح داده و ابعاد و اجناس دوازده مقام آواز را بیان ‏کرده است. گفته شده نجم‌الدین شش آواز را به نظم درآورده و خود ضمن آن که غزل‌سرایی درخور بوده آواز خوشی نیز داشته است. در ‏باب مؤلف رسالۀ دوم نیز که از آن عبدالرحمن بن سیف‌الدین غزنوی است تردیدها وجود دارد اما بنا به قول موسیقی‌پژوه بزرگ معاصر ‏مرحوم دانش‌پژوه، غزنوی در تألیفات خود متأثر از کوکبی و عبدالقادر مراغی بوده؛ بنابراین هم‌عصر یا پس از کوکبی می‌زیسته. رسالۀ ‏سوم نیز که عنوان گمنام را بر خود دارد و بنابراین نمی‌توان از مؤلفش نشانی داد، در مقدمۀ خود نشان داده متأثر از رأی فیثاغوریان و ‏اخوان‌الصفا در نسبت میان موسیقی و افلاک بوده است. رأی و نظری که در ابتدای این طلیعه به نقل از مولانا ذکر کردیم و البته مورد ‏نفی و نقض بزرگانی چون فارابی در موسیقی کبیر و و ابن‌سینا در جوامع علم‌الموسیقی بود». ‎

کتاب «سه رساله در موسیقی قدیم ایران» در شمارگان ۵۰۰ نسخه و با قیمت ۴۰ هزار تومان از سوی انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ‏روانه بازار نشر شده است.‏

 

 

ارسال دیدگاه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

کلید مقابل را فعال کنید

مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب
تهران، خیابان انقلاب اسلامی، بین خیابان ابوریحان و خیابان دانشگاه، شمارۀ 1182 (ساختمان فروردین)، طبقۀ دوم، واحد 8 ، روابط عمومی مؤسسه پژوهی میراث مکتوب؛ صندوق پستی: 569-13185
02166490612