میراث مکتوب- منشی اسماعیل در ۱۱۴۶ ه.ق/ ۱۷۳۴ در روستایی به نامِ گنج کُهلنا در بَنگال در هندوستان به دنیا آمد. برای کسب معاش به کلکته رفت و در کمپانی هند شرقی مشغول کار شد. کلود راسل از افسران ارشد کمپانی، وقتی خواست به انگلستان برود از منشی اسماعیل خواست که او را همراهی کند. آنها در ۲۵ شعبانِ ۱۱۸۵ ه.ق/ ۳ دسامبر ۱۷۷۱ از کلکتّه سوارِ کِشتیِ مورس – وابسته به کمپانیِ هندِ شر قی – شدند و از راه کیپ تاون و سِنت هِلنا به لندن رسیدند. پس از گشت و گذار در لندن و شهر بارث در ۲۷ ذی الحجه ۱۱۸۶ ه.ق/ ۲۱ مارس ۱۷۷۳ از بندر موث به هندوستان راهی شدند. منشی اسماعیل در جزیره جوهانه با جیمز گرانتِ انگلیسی ملاقات کرد. سه هفته نزد او ماند و همراه او با کشتی فرانسوی در ماه رمضان ۱۱۸۷ ه.ق / دسامبر ۱۷۷۳ به کلکته برگشت.
مسافرت منشی اسماعیل به انگلیس از ۱۱۸۳ هـ. تا ۱۱۸۵ هـ. ق مدت دو سال به طول انجامید. منشی اسماعیل سفرنامه خود را به زبان فارسی با عنوان «تاریخ جدید» نوشت. تنها نسخه خطی این سفرنامه نزد سایمون دگبی (۱۹۳۲-۲۰۱۰م) شرق شناسی انگلیسی بود.
خانم دکتر نجیبه عارف – از استادان اردو در پاکستان- در مؤسسۀ «سواس» در لندن این نسخه خطی را برای نخستین بار کشف نمود و در مقاله ای به زبان اردو در مجله «بنیاد»، لاهور، پاکستان، سال 2014 آن را معرفی نمود.
متن فارسی «تاریخ جدید» به تازگی در ایران تصحیح شده است که همراه ترجمه اردو و خلاصه انگلیسی، فهرست نسخه های خطی کتابخانه شخصی سایمون دِگبی چاپ شده است.
مشخصات کتاب: «تاریخ جدید؛ سفرنامه منشی اسماعیل به انگلستان»، معرفی و مقدمه نسخه خطی تاریخ جدید(به زبان اردو) از: نجیبه عارف- معرفی مقدمه، تصحیح و فرهنگ لغات نسخه خطی تاریخ جدید (به فارسی) از: امید سپهری‌راد- ترجمه نسخه خطی تاریخ جدید از فارسی به اردو از: جواد همدانی، ناشر: مجمع ذخایر اسلامی، قم، 1399.
فهرست کتاب:
– یادداشت
– ترجمه مقدمه اردو به زبان فارسی: تاریخ جدید نخستین سفرنامه نوشته شده درباره انگلستان در شبه قاره
– پیش درآمد: گفتاری پیرامون سفرنامه تاریخ جدید
– ساختار اثر، محتوا، اهمیت و ارزش علمی آن
– بخش نخست: زندگی‌نامه نویسنده
– بخش دوم: شرح ماجراهای سفر شش ماهه دریایی
– بخش سوم: ورود منشی اسماعیل به انگلستان، شرح مشاهده عینی او و بازگشت به هند
– معرفی نسخه خطی تاریخ جدید
– مهمترین خصایص نثری و رسم‌الخطی نسخه خطی
– روش تصحیح
– متن سفرنامه تاریخ جدید
– پیوست (1) تصاویر
– فرهنگ لغات، اصطلاحات و ترکیبات
– کتاب‌نامه فارسی
– مقدمہ برصغیر میں انگلستان کا پہلا سفرنامہ تاریخ جدید
– سفرنامہ تاریخ جدید کا اردو ترجمہ مع کتابیات
– پیوست (2) ذخیرہ سائمن ڈگبی:السہ شرقی کے اہم مخطوطات کی فہرست
– پیوست (3) فهرست نسخ خطی گنجینه سایمون دِگبی
– نمایه فارسی (آیات و احادیث، اشخاص، اماکن، کتاب، زبان، ملیت، متفرقات)
– اشاریہ اردو (اشخاص، مقامات، کتابیں، مضامین،قوم، زبان، متفرقات)
– پیوست (4) ترجمه انگلیسی تاریخ جدید: سایمون دِگبی
منبع: پایگاه خبری نسخ خطی