میراث مکتوب- در بیست‌وپنجمین برنامۀ سه‌شنبه‌های فرهنگی کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی، از بزرگ‌ترین مجموعۀ اسناد عزاداری و تعزیه‌خوانی، برای اولین‌بار در ایران رونمایی و معرفی شد.
مسئول امور پژوهش و مطالعات اسنادی مرکز اسناد آستان قدس رضوی در این برنامه با بیان این‌که تداوم سنت‌های عاشورایی در طول سالیان متمادی باعث شده که امروزه اسناد بی‌شماری از چگونگی برگزاری مراسم عزاداری محرم، موقوفات خاص و عزاداری و تعزیه‌خوانی، اسناد مربوط به اشعار تعزیه و شبیهخوانی و… موجود باشد، افزود: مرکز اسناد آستان قدس رضوی با دارابودن حدود 10 هزار برگ سند مربوط به تعزیه‌خوانی و شبیهخوانی در موضوع‌های مختلف، یکی از بزرگ‌ترین مجموعه اسناد عزاداری شیعیان در طول تاریخ است.
دکتر الهه محبوب قدیمی‌ترین سند این مجموعه در مورد عزاداری امام حسین(ع) در حرم مطهر رضوی را به قدمت سال 1011 هجری قمری ذکر کرد و ادامه داد: سابقۀ تاریخی این اسناد، به اواسط دورۀ قاجار می‌رسد که مربوط به شهادت حضرت سیدالشهداء(ع)، حضرت عباس(ع) حضرت علی‌اکبر(ع)، حضرت قاسم(ع)، و شهادت مسلم‌بن عقیل، شهادت محمد و ابراهیم، طفلان مسلم، غارت خیمه‌گاه اهل بیت علیهم‌السلام، ورود کاروان امام حسین(ع) به صحرای کربلا، شهادت حربن یزید ریاحی، شهادت حضرت فاطمه(س)، رحلت پیامبراکرم(ص)، قیام مختار و شهادت سایر ائمۀ معصومین علهیم‌السلام است.
وی این اسناد را به سه دستۀ موضوعی تقسیم کرد و گفت: اولین مجموعۀ این اسناد، مربوط به هزینه‌های مراسم عزاداری است که بیش از 800 شماره مربوط به هزینه‌های مراسم عزاداری در حرم مطهر رضوی از دورۀ صفوی تاکنون موجود است که شامل مخارج نخل‌بندی ایام عاشورا، پرداخت انعام به روضه‌خوانان، اطعام افراد در روزهای سوگواری، هزینه‌های روشنایی، مفروش‌نمودن حرم مطهر و هزینۀ قند و چای و غیره است که برخی به مراسم عاشورا و محرم اختصاص دارد.
محبوب برخی دیگر از اسناد را مربوط به وقف‌نامه‌ها و نذورات برپایی مراسم عنوان کرد و گفت: از گذشته وقف و نذر برای عزاداری امام حسین(ع) و ایجاد مراسم برپایۀ وقف و نذر مرسوم بوده، به‌طوری که بیشتر واقفان یکی از مصارف موقوفۀ خود را به صرف مراسم تعزیۀ امام حسین(ع) اختصاص می‌دادند که تعدادی وقف‌نامه در مرکز اسناد موجود است.
وی اسناد تعزیه‌خوانی و شبیهخوانی را مجموعه‌ای دیگر از اسناد آستان قدس رضوی دانست و با بیان این‌که شبیهخوانی و تعزیه‌خوانی نمایش صحنۀ واقعۀ عاشوراست که به همراه ذکر مرثیه انجام می‌شود، تصریح کرد: این مراسم در دورۀ قاجار توسعه یافت و مشاغلی برای اجرای آن ایجاد و حتی احکامی در این خصوص توسط شاهان صادر شد که از جملۀ آن، حکم محمدعلی میرزا، ولی‌عهد مظفرالدین‌شاه مبنی بر تفویض لقب معین البکاء به میرزا حسن، رئیس تعزیه‌خوان‌های تکیۀ دولتی آذربایجان، در سال 1316 هجری قمری است که برای اولین‌بار در این برنامه رونمایی و معرفی می‌شود.
کارشناس اسناد آستان قدس رضوی در پایان خطاب به پژوهشگران این حوزه یادآور شد: تاکنون بر روی این اسناد پژوهشی انجام نشده و مرکز اسناد آستان قدس رضوی آمادگی دارد در راستای انجام پژوهش‌های تاریخی، این اسناد را در اختیار محققین قرار دهد.
گفتنی است که این اسناد در قالب نمایشگاهی به مدت یک هفته در موزۀ قرآن و نفایس آستان قدس رضوی واقع در صحن کوثر حرم مطهر رضوی برپاست.