ميراث مكتوب- دكتر علي اشرف صادقي در نشستي با عنوان « آسيب شناسي تصحيح و چاپ متون كهن»، گفت: بايد در خريد مراقب بود و كتاب اصل را خريد.
استاد زبان شناسي در پنجاه و هفتمين نشست مركز پژوهشي ميراث مكتوب كه روز شنبه 15 ارديبهشت ماه 86 در تهران برگزار شد، افزود: بهتر است ابتدا شرح دهيم كه تصحيح يعني چه، نسخه مقابله شده يعني چه و چرا اين كار اهميت دارد؟ مسئله تصحيح از قديم براي دانشمنداني كه اهل تحقيق بودند، مطرح بوده، چون كتابهاي قديم را اشخاص حرفه اي به نام كاتب يا ناسخ، از روي يك نسخه اي با دست مي نوشتند و طبعا معلوم نيست وقتي كه آن نسخه اصل (مادر) كه از روي آن استنساخ مي كردند، آيا خوش خط بوده يا نبوده؟ آيا خودش از روي نسخه درست تر نوشته شده بوده يا از روي نسخه مغلوطي؟ در نتيجه ممكن است در آن نسخه، بد خواني شده باشد و كاتب هم كه اهل سواد نبوده و براي ارتزاق استنساخ صرف مي كرده، بنابراين اصطلاحات را نمي فهميده و غلط كپي مي كرده است.
دكتر علي اشرف صادقي ادامه داد: عصر زبان در طول تاريخ تحول پيدا مي كرده، فرض كنيد نسخه مربوط به قرن چهارم، پنجم بوده و كاتب در قرن هشتم داشته كتاب را رونويسي مي كرده است. از فحواي عبارت معني را مي فهميده و مي رسيده به كلمه اي كه برايش ناآشنا بوده، بنابراين كلمه اي را كه در زمان خودش رايج بوده را جاي آن مي گذاشته است . در نتيجه اين مسئله از همان ابتدا مطرح شده كه بايد به نسخه هايي دسترسي پيدا كنيم كه يا خط مولف باشد كه صحيح و نزديك به متن اصلي بوده و براين اساس، برخي كاتبان با سواد، در حاشيه مي نوشتند كه با خط نسخه مولف مقابله شده و يا با نسخه هايي كه از روي خط مولف نوشته شده بوده، مقابله شده و در نتيجه امروز، اين كتابها براي چاپ كردن از نظر محققين اعتبار بيشتري دارد. حال مثلا از كتابي مثل شاهنامه كه به خط مولف باشد، نداريم. حتي نسخه هايي كه 200 سال بعد از سراينده نوشته شده باشد نيز نداريم، پس اصول و شيوه هاي تصحيح يك متن منقح و پاكيزه و نسبتا صحيح نزديك به مولف و شاعر، ضروري مي نموده است.
وي گفت: علماي فرهنگ اين اصول را بدست دادند كه اگر كسي بخواهد يك كتاب را از خطي به چاپي درآورد، اول شايسته است پيش كسي كه اين فن را مي داند، مدتي شاگردي كند و اين اصول را ياد گيرد و بعد به كار تصحيح بپردازد، والا چاپش ارزشي ندارد، به خصوص كه الان چاپ كتاب فروشي آن، وسيله ارتزاق ناشرين كتاب شده، لذا بايد در خريد مراقب بود و كتاب اصل را خريد.