تاریخ پرمعنا و فرهنگ پربار ایران، شایستۀ تأمّل و عنایتی است که مردم کشور ما باید به اهمیّت آن واقف بمانند، از این تاریخ و از این فرهنگ کمک بگیریم و روی خود را به سوی نیمرخ روشن زندگی بگردانیم. از طریق بازیافت خود و باز شناخت خود است که می توانیم امروز و فردای خود را بارور سازیم.
بلند آفتاب (در ستایش فردوسی): محمّدعلی اسلامی ندوشن، تهران: سبزه، 1402، رحلی، 58ص، مصوّر ، رنگی.
کجا خفته ای ای بلند آفتاب؟
برون آی و بر فرق گردون بتاب
نه اندر خور توست روی زمین
زجا خیز و بر چشم دوران نشین
حسین مسرور
دکتر محمّدعلی اسلامی ندوشن (۳ شهریور ۱۳۰۳ – ۵ اردیبهشت ۱۴۰۱) با اینکه دانش آموختۀ دکترای حقوق از دانشگاه سوربن فرانسه بود ؛ به غیر از پایان نامه و یک کتاب نیمه حقوقی به نام «ذکر مناقب حقوق بشر در جهان سوم» و چند کتاب در بارۀ حقوق انسانی ، اجتماعی و فردی مردم ایران مانند: «سخن ها را بشنویم»، «ایران چه حرفی برای گفتن دارد»، «ایران و تنهایی‌اش» و…؛ بیشترین درصد کتاب‌هایش در زمینۀ فرهنگ و ادب فارسی به ویژه دربارۀ «چهار سخنگوی وجدان ایرانی» با نام‌های فردوسی، مولوی، سعدی و حافظ و ویژه‌تر دربارۀ فردوسی بزرگ و نامدار است که او را در قامت یک فردوسی‌شناس نامی و شاهنامه‌پژوه سرشناس نه تنها در ایران بلکه در گیتی شناسانده است. از او تاکنون به غیر از انبوه گفتارهای چاپ شده در نشریات، کتاب های زیر به طور مستقل دربارۀ فردوسی و شاهنامه چاپ شده است:
«ایران و جهان از نگاه شاهنامه»؛ «بیژن و منیژه»؛ «داستان داستان‌ها، رستم و اسفندیار»؛ «درفش کاویان: ضحّاک، فریدون و کاوه، رستم و اسفندیار»؛ «رستم و سهراب»؛ «زندگی و مرگِ پهلوانان در شاهنامه»؛ «سرو سایه فکن …»؛ «عشق در شاهنامه… (زال و رودابه، رستم و تهمینه، سهراب و گردآفرید)»؛ «نامۀ نامور، گزیدۀ شاهنامۀ فردوسی» و «هست‌نامۀ ایرانسرای فردوسی».
ولی به تازگی و پس از مرگش کتابی با نام «بلند آفتاب» برگرفته از پیش‌گفتار کتاب «شاهنامۀ فردوسی» به خامۀ دکتر اسلامی ندوشن چاپ شده که باز یاد فردوسی و شاهنامه را بر سر زبان‌ها انداخت.
کتابی که گروهی از نامورترین‌های عرصۀ هنر و ادب را به دور خودش گردآورده و نامی زیبا بر پیشانی آن با عنوان «بلند آفتاب» برگرفته از سرودۀ استاد حسین مسرور است. از سویی کتاب در ستایش فردوسی، این پهلوان نامدار زبان و ادب فارسی است، از سویی دیگر نویسنده اش دکتر اسلامی ندوشن است، از دیگر سو کتاب با خط خوش استاد امیرخانی، اوستاد اوستادان خوشنویسی نستعلیق، این عروس خطوط ایرانی آذین شده و در کنارش استادانی چون: دکتر میرجلال الدین کزّازی ، محمّدحسین ساکت و عبّاسعلی صحّافی مقدم بر آن دیباچه ای نگاشته اند. نگاره ها از دو شاهنامۀ برجسته ایرانی شاهنامۀ بایسنقری و شاه طهماسبی گزینش شده است. هنرمندانی چون: استاد محمود رهبران و استاد مجید سبزه، دو خوشنویس نامی ایران در آن اثر و طرّاحی چاپ دارند. عکس هایی از بارگاه توس که از افشین بختیار و اشکان تقی زاده در آستره ها جای گرفته و از همه ارجمند تر که این اثر به کوشش شورای ارزشیابی و شورای عالی و کمیسیون فرهنگی انجمن خوشنویسان ایران چاپ شده و بدان ارزش و اهمیّت دوچندانی بخشیده است.
کتاب آمیزه ای از قطعه ، ترکیب، چلیپا و لوحه هایی به خط استاد امیرخانی همراه با کتابت متن نوشتۀ دکتر اسلامی است که آن را به شاهکاری نفیس، چشمنواز و یگانه تبدیل کرده که نه تنها دوستداران هنر خوشنوسی را بهره مند از زیبایی های خود می کند، بلکه دوستداران هنر تذهیب مینیاتور و نگارگری را به دلخوشی وامی دارد.
دکتر کزّازی در پیش گفتار خود با عنوان «دفتر نیک اختر» چنین نوشته است:
«اگر با نگاهی فراخ و فراگیر بنگریم و از سویی پژوهشگرانه و ودانشورانه و از دیگر سوی بی هر خشک اندیشی و یکسونگری ، به استواری برآن خواهیم بود که شاهنامه را چونان آفریده ای فرهنگی و ادبی و فردوسی را چونان آفریننده و سرایندۀ آن ، نه در پهنۀ سخن شکّرین و شیوای پارسی همال و همتایی هست، نه در گسترۀ ادب گیتی.»
و سخن پایانی این معرّفی، گزینش گفتار دکتر اسلامی ندوشن در ستایش از فردوسی جاودان است که می گوید:
«تاریخ پرمعنا و فرهنگ پربار ایران ، شایستۀ تأمّل و عنایتی است که مردم کشور ما باید به اهمیّت آن واقف بمانند، از این تاریخ و از این فرهنگ کمک بگیریم و روی خود را به سوی نیمرخ روشن زندگی بگردانیم. از طریق بازیافت خود و باز شناخت خود است که می توانیم امروز و فردای خود را بارور سازیم .
در سایۀ نام ایرانیِ بزرگ ، فردوسی ، کلّ فرهنگ کشور را به زایش فرا می خواند . این نه وطن خواهی خام است، نه ملی گرایی سبک ؛ یک آگاهی است ، آگاه بودن را کلید مشکل ها بدانیم.
… فردوسی با سرودن شاهنامه، بنای بزرگ «ایرانیّت» را برافراشت. اینکه می گوید:
پی افکندم از نظم، کاخی بلند که از باد و باران نیابد گزند
همان کاخ پایداری ایران است».
حسین مسرّت
منبع: روزنامه اطلاعات