میراث مکتوب – مصحّحان پیشین بسیاری از متون را تصحیح کرده‌اند؛ اما از نظر محققان امروز، پس از گذشت چند سال از کار بزرگ آنان، تصحیح دوبارۀ برخی از این آثار لازم است؛ به‌ویژه زمانی که نسخه‌های تازهای از آنها به دست آمده باشد. دیوان حکیم سوزنیسمرقندی به تصحیح ناصرالدین شاه حسینی، ازجمله دیوانهای کهنی است که به تصحیح دوباره نیاز دارد. مقابلۀ دیوان چاپی سوزنی با نسخه‌های نویافته، لزوم تصحیح مجدد این دیوان را نشان می‌دهد. علت غلطها و سهوهای راه‌یافته به دیوان این شاعر عبارت است از: نداشتن نسخۀ صحیح، انتخاب‌نکردن صورت صحیح نسخهها، خطاخوانی، غلط‌های چاپی، جابهجایی یا حذف مصرعها یا ابیات، آمیختن قصاید مختلف با یکدیگر، آمیختگی شعر سوزنی با شعر دیگران. همچنین ابیات و قصاید نویافتۀ فراوانی در نسخه‌های متعدد دیوان سوزنی ذکر شده است که در تعلّق آنها به این شاعر تردیدی نیست؛ اما در دیوان چاپی ثبت نشده است. از سوزنی همانند پیشگامان دیگر شعر فارسی نسخۀ کهنی در دست نیست؛ از‌این‌رو، در این نوشتار علاوه‌بر نسخههایخطی دیوان، از جنگها و فرهنگها برای حل دشواریهای شعر او استفاده شد.
متن کامل این مقاله نوشتۀ شهرت معرفت که در مجلۀ متن شناسی ادب فارسی دوره 9، شماره 2، تابستان 1396 منتشر شده است اینجا بخوانید.