ميراث مكتوب- دكتر اكبر ايراني درپنجاه و هفتمين نشست مركز پژوهشي ميراث مكتوب، گفت: تاليف و نگارش كتاب در فرهنگ اسلامي، جزيي از نشانه هاي برجسته تمدني است.
مدير عامل مركز پژوهشي ميراث مكتوب در اين نشست كه با عنوان « آسيب شناسي تصحيح و چاپ متون كهن»، روز شنبه 15 ارديبهشت ماه 86 در تهران برگزار شد، افزود: بهترين مونس و همدم براي مردم و اهل علم و فرهنگ، كتاب است. ابن خلدون بحث بلاغت را در بخش صفاعات، جزء نشانه هاي برجسته تمدن فرهنگ اسلامي ذكر مي كند. از قديم الايام، نويسندگان يك صفحه تعريف و تمجيد از شاهي مي نوشتند و جلوي اسم شاهي يا مالكي يا حاكمي كه نمي دانستند، كيست، خالي مي گذاشتند( بعد از 5-6 سال كه از تاليف آن گذشته بود) و بعد به مناسبتي كه پيش مي آمد، اسم فلان شخص را مي نوشتند و حق التأليفش را مي گرفتند. يعني از اول، محل امرار معاش اهل علم هم از اين طريق بوده و در بحث نشرهم، همين طور. بنابراين، اين سرمايه كالايي است كه بدون مشاركت و حمايت اصلا پا نمي گيرد.
وي ادامه داد: اساس فرهنگ بايد با حمايت هاي جدي متوليان شكل گيرد، اما بحثي كه ما به عنوان يك موسسه فرهنگي و علمي بايد دنبالش باشيم و جزو مشكلات ماست و اين انتظار هست كه ما اين را انجام دهيم، بحث استاندارد سازي هاي اين مسائل است. يعني از ما انتظار دارند كه در باب روش تصحيح متن، الگويي پيشنهاد دهيم، كاري كه هنوز به آن راضي نيستيم، البته در عمل بالنسبه موفق بوده ايم، دليلش هم همين مشاركت هايي است كه مراكز علمي در خارج از ما مي خواهند. در بحث تصحيح اين كار را شروع كرده ايم و آرشيو بالنسبه خوبي را فراهم آورده و در حال آماده سازي منابع اوليه هستيم. تا اين زمان آنچه كه درباره روش تصحيح، مقاله عربي و انگليسي در داخل و خارج نوشته شده، همگي در مجموعه اي در حدود 40 مقاله در حال ويرايش و آماده سازي براي چاپ است.
دكتر ايراني به بحث استاندارد سازي و مسائل اجرايي چاپ متون به صورت عكسي يا نسخه برگردان يا فاكسيله اشاره كرد و گفت: در اين مبحث هم بايد براي خود روشي داشته باشيم. قبلا اينها را با مقدمه اي يك يا دو صفحه اي بدون فهارس و مقدمه شناسي چاپ مي كردند، اين كار، هم قبل و هم بعد از انقلاب شده و شايد در اين زمينه، نواد سرگيت از همه موفق تر باشد كه نزديك 90 متن مهم را به صورت عكسي چاپ كرده كه بعضي مقدمات خوبي دارد و بعضي فهارس خوبي دارد و بعضي هم ندارد، ولي ما سعي كرديم با چاپ كتاب فتم الغرايب و كتاب الابنيه كه آن را هم در دست چاپ داريم، آن را با چند مقدمه تخصصي و فني مرتبط با اصل كار و فهارس و نمايه هاي مرتبط، به چاپ برسانيم. در بحث نسخه شناسي و فهرست نويسي هم همين طور. الان اتحاديه نسخ خطي در كمبريج درست شده و تعيين تكليف مي كنند كه چگونه نسخه را تصحيح و فهرست و چاپ كنيم. خوشبختانه ما هم عضو اين اتحاديه شديم و اخيرا هم كه به تهران آمده بودند، در عمل ديدند كه از جمله جاهايي كه در بحث استاندارد سازي حركت مي كند، مركز ميراث مكتوب است.
وي ادامه داد: درهر صورت مشكلات اين كار بسيار زياد است و تصحيح متن در ايران بسيار محجور است، البته نه از بعد محققين و مصححين و انصافا حركتي ايجاد شده در دانشجويان علوم انساني و به اين مسئله رو كرده اند و خيلي از پايان نامه ها، الان به اين زمينه، اختصاص دارد. بحث تصحيح همان طور كه گفتيم بحث كمك و حمايتش از قديم اينگونه بوده و درست است كه روش علمي و تكميلي نسخ بدل دادن ها و مقابله را ما از غربي ها گرفتيم، ولي اصولا دغدغه تصحيح از قديم الايام بوده و حمدالله مستوفي در كتابش گفته كه شاهنامه را با 50 نسخه مقابله كرده و به نظر خودش شاهنامه قابل قبولي درآورده است. عبدالطيف عباس هم نسخه اي به نام نسخه ناسخه دارد كه به نوعي شرح مثنوي است. نسخه ناسخي را با هشتاد نسخه مقابله كرد كه 60 نسخه در كابل بوده و در سفري كه به كابل داشته با علماي آنجا چند سال 60 نسخه را مطابقت مي دهند و بر مي گردد.