میراث مکتوب- کتاب «تاریخ مذاهب شیعه» نوشتۀ فرهاد دفتری، رئیس مؤسسۀ مطالعات اسماعیلی (لندن)، با ترجمۀ جواد قاسمی از سوی انتشارات مَیراثبان منتشر شد.
«تاریخ مذاهب شیعه» تاریخچه‌ای از اندیشه‌ها و نگرش‌های مذاهب و فِرَق گوناگون شیعی همراه با پاره‌ای از دیدگاه‌های اروپاییان نسبت به اسلام و تشیع در دوران صلیبیان و پس از آن را، از هنگامی که با شیعه و جوامع شیعی آشنا شدند، نشان می‌دهد.
این اثر یکی از آثار «مجموعۀ میراث شیعه» است که تدوین آن به همت مؤسسۀ اسماعیلی لندن صورت گرفته که هدفش آشنایی بیشتر با تاریخ، اندیشه‌ها و سنت‌های گوناگون شیعه و به‌طور کلی مطالعه و تحقیق در اسلام شیعی است.
از منظر قاسمی، به‌عنوان مترجم این اثر، شیعه‌شناسی در غرب، تا دهه‌های اخیر به‌طور عمده بر پایۀ برخی از منابع و تفسیرهای اهل سنت استوار بود که اسلام اصیل و حقیقی را همان اسلام اهل سنت می‌انگاشت و شیعه را نوعی بدعت و انحراف از راه مستقیم می‌دانست. محققان غربی سال‌ها این تفسیر علمای سنت از شیعه را پذیرفته بودند و مطالعه و تحقیقاتشان بر همین محور بود. اما از نیمه‌های قرن بیستم میلادی به بعد، محققانی همچون لویی ماسینیون و هانری کُربن در فرانسه، از منظر جدیدی به شیعه نگریستند؛ به‌گونه‌ای که تا حدودی دور از برداشت‌های غلط نسبت به شیعه بود.
مترجم تلاش و پایبندی به امر تحقیق و کار علمی در زمینۀ تاریخ و اندیشه‌های شیعی، تکیه بر منابع اصیل شیعه، کمک به پژوهش در زمینۀ شیعه براساس منابع، و معرفی سعۀ صدر و فراخ‌نگری شیعه را از جمله امتیازات این اثر (تاریخ مذاهب شیعه) می‌داند.
فرهاد دفتری، کتاب «تاریخ مذاهب شیعه» را در شش بخش تألیف کرده است. مؤلف در بخش نخست که مقدمه‌ای بر این اثر است، سیر پیشرفت در مطالعات اسلام شیعی را بررسی کرده است. وی پس از بررسی تنوع در دوران نخستین اسلام، و دیدگاه سنّیان و اروپائیان در سده‌های میانه، در ادامه دیدگاه‌های خاورشناسان و پژوهش‌های جدید دربارۀ اسلام شیعی را پیش‌روی خوانندگان قرار داده است.
«سرچشمه‌ها و تاریخ نخستین اسلام شیعی» نام بخش دوم است. دفتری در این بخش به سرچشمه‌های تشیّع پرداخته است و اعتقاد دارد خاستگاه‌های انشعابات اصلی اسلام به دو شاخۀ سنّی و شیعه را می‌توان در بحران جانشینی پیامبر اسلام جستجو کرد. «کیسانیه» از جمله عناوین این بخش است. نگارنده در توضیح «کیسانیه»، آن را گرایش به شیعه دانسته که در کنار امامیه شکل گرفته است. کیسانیه شاخه‌ای افراطی بوده که به لحاظ اعتقادی و سیاسی از رویکردهای مذهبی متعادل کوفی رها شده بود و تا پس از انقلاب عباسیان اکثریت شیعیان را تشکیل داده است. مبحث «غُلات» دیگر بخش فصل دوم است. این گروه دیدگاه‌های کیسانیه را مطرح می‌کردند. امامیۀ نخست و اصل امامت شیعه دیگر عناوین این فصل می‌باشند.
«شیعه اثناعشری یا دوازده امامی» عنوان فصل سوم است. نویسنده در این فصل به امامان بعدی اثناعشری و مهدی غایب (عج) پرداخته و سپس مباحثی را تحت عناوین از غیبت امام دوازدهم تا حمله‌های مغول، از خواجه نصیرالدین طوسی تا پیدایش صفویان، از دورۀ صفویان تا اوایل دوران جدید و از حدود سال 1215 هجری قمری (1800 میلادی) تا عصر حاضر، مورد بررسی قرار داده است.
«اسماعیلیه»، «زیدیه» و نیز «نصیریه یا علویان» موضوعات فصل‌های چهارم و پنجم و نمایه و کتابنامه پایان‌بخش کتاب «تاریخ مذاهب شیعه» است.
«تاریخ مذاهب شیعه» نوشتۀ فرهاد دفتری از سوی انتشارات میراثبان در 338 صفحه به قیمت یکصد و پانزده هزار تومان منتشر شده است.
علاقه‌مندان برای دریافت این اثر می‌توانند با شماره تلفن 66490612 داخلی 105 تماس حاصل نمایند.
مریم مرادخانی