میراث مکتوب- یکی از گوهرهای پارسی محفوظ در کتابخانههای ترکیه، نسخهای است که به سال 738ق. در خبوشان کتابت شده و اکنون به شمارۀ 665 در کتابخانه فاتح نگهداری میشود. این نسخه در موضوع عرفان و تصوف است و آن را عیدعاشق خبوشانی از عرفای کُرد مهاجر به خبوشان (قوچان کنونی) در حدود 719ق و تنها در طی سه روز در نهاوند تألیف کرده است.
بلاغة المراد در ده باب و ده فصل نوشته شده و عناوین بابها چنین است:
باب اوّل در مجاهده مرید و شرایط آن
باب دوم در ریاضت مرید و شرایط آن
باب سوم در بریدن مرید از علایق و ذوق آن
باب چهارم در گوشه گرفتن مرید از خلایق و فواید آن
باب پنجم در ملامت مرید از خلایق و احتمال آن
باب ششم در سلامت مرید از خلایق و احوال آن
باب هفتم در مذمّت مرید از خلایق و صبر بر آن
باب هشتم در مدحت مرید از خلایق و غرور نفس و آفات آن
باب نهم در ذکر و منفعت آن
باب دهم در فکر و قوّت آن
از متن بلاغة المراد برمیآید که خبوشانی عارفی متمایل به ملامتیه است و حکایات متنوّع عرفانی و تلمیحهای متعدّدی در بیشتر اوراق آن به چشم میخورد. نثر خبوشانی در این اثر، نثری مسجّع و مزیّن به نظم، آیات، احادیث و اقوال عرفا ولی ساده و روان است. این اثر از نظر در بر داشتن واژگان و اصطلاحات کهن فارسی و نیز ویژگیهای رسمالخطی و املایی حائز اهمیت است. دیگر ویژگی مهم بلاغة المراد شامل بودن آن بر چندین دوبیتی به زبان فهلوی به لهجة نهاوندی است.
عیدعاشق دو اثر دیگر نیز داشته که گویی از بین رفتهاند: نخست لاابالینامه و دوم کفایةالسالکین. همچنین وی گویا شاعر بوده و در چند بیت از این متن، «جشنی» تخلّص کرده است.
این رساله را دکتر زهیر طیب تصحیح کرده و انتشارات تراث اسلامی آن را در سال 1397 در قطع رقعی و 322 صفحه به انتشار رسانده است.
منبع: مرکز پژوهش کتابخانه مجلس