میراث مکتوب – اساس آگاهی و اطلاعات کنونی از هنرمندان ایران به واسطۀ آثار ایشان و همچنین کتابهای تاریخ و تذکره هاست. در شرح حال و آثار نگارگران به ندرت به توصیف و خیال پردازی سخنوران از ایشان اشاره شده است.
کهن ترین کاربرد واژه ی نگارگری در شعر سبک خراسانی دیده شده است. همچنین از اوایل سبک خراسانی و متن هایی چون شاهنامه ی فردوسی (400-370 ق.)، واژۀ مانی به عنوان نماد نگارگری بکار رفته است. در این مقاله به انعکاس نگارگران در تفکر و خیال سخنوران دوره ی صفوی پرداخته شده است. در بخش نخست به بسامد و تکرار نام مانی و بهزاد، در بخش دوم ترکیب های ساخته شده با نام این دو نگارگر در شعر سبک هندی و در بخش سوم نيز اطلاعاتِ هنری که از میان اشعار درباره ی این دو نگارگر استخراج شده و توصیفاتِ سخنوران ارائه و بررسی می گردد. در پایان، علاوه بر مانی و بهزاد به نام نگارگرانی که به ندرت در سبک هندی بکار رفته اند، نیز اشاره شده است. جامعۀ آماری این مقاله، دیوان های حدود بیست سخنور سبکِ هندی از اواخر سده ی 10 تا اواخر سده ی 12 هجری است که برخی همچون بیدل و رایج، هندی بوده و زبان دوم آنها فارسی بوده است.
این مقاله نوشتۀ حمیدرضا قلیچ خانی در دومین شمارۀ بساتین، دوفصلنامه علمی – تخصصی مطالعات نسخه های خطی، اسناد و متون کهن، سال اول، شماره دوم، پاییز ـ زمستان 1393 منتشر شده است.
جهت دریافت این مقاله اینجا کلیک کنید.