کتاب «عتبات عالیات در روابط ایران و عثمانی قرن نوزدهم» (با تاکید بر عصر عبدالمجید دوم) نوشته دکتر رسول عربخانی منتشر شد.
این کتاب در سه بخش تنظیم و تدوین شده است.
بخش اول به جغرافیای طبیعی و تاریخی عراق می پردازد. در این بخش ابتدا با تکیه بر منابع جغرافیای تاریخی به بررسی ویژگی های کلی طبیعی و جغرافیایی عراق از جمله حدود و ثغور این منطقه از نخستین قرون اسلامی تا قرون جدید اشاره شده و نکات مهمی که از دید جغرافی نگاران و مورخان و سیاحان مطرح شده نظیر تغییر محدوده جغرافیایی عراق در دوره های مختلف تاریخی،اهمیت رودخانه های دجله و فرات در عمران آبادانی و شهرها، اهمیت علمی و فرهنگی این منطقه و جایگاه سیاسی و دینی شهرهای آن در تاریخ اسلام مورد بحث قرار گرفته است.
بخش دوم با یک مدخل تاریخی درباره مناسبات ایران و عثمانی از زمان شکل گیری حاکمیت عثمانی بر عراق شروع می شود. دگرگونی هایی که با ظهور دولت ملی صفویه در ایران و انتخاب تشیع به عنوان مذهب رسمی به وجود آمد مرحله جدیدی از کشمکش ها و رقابت ها میان ایران و عثمانی را در عراق به وجود آورد که تا قرون بعدی نیز به طول انجامید.
بخش سوم رساله حاضر درباره مسائل مرتبط با ایرانیان مهاجر و ساکن در عتبات عالیات و جایگاه این بخش از جمعیت عراق در نظام سیاسی ـ اجتماعی و حقوقی امپراطوری عثمانی است. در فصل اول پیرامون یکی از مهمترین نقاط پیوند دهنده عراق عثمانی با جامعه ایران یعنی مسأله زیارت اماکن مقدسه سخن رفته است. نحوه عزیمت ایرانیان به شهرهای مقدس و پیامدهای آن، تعداد زوار، حمل جنازه ها برای دفن در عتبات عالیات و مسائل مربوط به آن، رفتار کارگزاران عثمانی با زوار و مناسبات دو دولت ایران و عثمانی مباحث این فصل را تشکیل می دهند.
بخش اول: جغرافیای تاریخی، سیاسی و مذهبی عتبات عالیات
1-1)جغرافیای تاریخی عراق عرب و عتبات عالیات
1-1-1)نجف
1-1-2)کربلا
1-1-3)کاظمین
1-1-4)سامراء
1-2)زمینه های تاریخی گسترش تشیع در عراق
1-3)ساخت اداری و سیاسی حاکمیت عثمانی در عتبات عالی
بخش دوم: عتبات عالیات در مناسبات سیاسی ایران و عثمانی
2-1)مدخل تاریخی: پیشینه ی تاریخی اختلافات ایران و عثمانی در عراق شیعه
2-2)جایگاه سیاسی-مذهبی عراق در امپراطوری عثمانی
2-2-1)تشیع عراق در سیاست دینی عبدالحمید دوم
2-2-2)گسترش تشیع در عراق دوره عبدالحمید دوم و سیاست دولت عثمانی در قبال آن
2-3)اهمیت عتبات عالیات در سیاست و حکومت ایران
2-3-1)علمای ایرانی-شیعی مقیم عراق عرب و تأثیر آنها بر سیاست داخلی ایران
2-3-2) نقش عتبات عالیات در نهضت مشروطیت ایران
بخش سوم: مسائل اجتماعی ایرانیان در عتبات عالیات و دولت عثمان
3-1)مسأله ی زیارت و تدفین ایرانیان و رفتار کارگزاران عثمانی
3-2)مسائل حقوقی ایرانیان مقیم
3-3)منازعات فرقه ای شیعه و سنی- ایرانی و عثمانی در عتبات
منبع: انجمن ایرانی تاریخ